Onder de rook van Haarlem: hier komt die uitdrukking vandaan
indebuurt HaarlemKen je het gezegde ‘ik woon onder de rook van Haarlem’? Dat kun je gebruiken als je bijvoorbeeld in Cruquius woont. Wat betekent die uitspraak eigenlijk? En waar komt het vandaan? Voor de oorsprong van deze uitspraak moeten we terug in de tijd én naar de andere kant van de wereld.
Betekenis gezegd
De meeste mensen kennen de uitspraak wel. Als je ‘onder de rook van Haarlem woont’, wil dat zeggen dat je erg dicht in de buurt van Haarlem woont. Zo kun je makkelijk uitleggen wat de geografische ligging is van jouw woonplaats. De uitdrukking is tot stand gekomen doordat er, normaal gesproken, in een stad meer rook is dan in een dorp.
Francois Valentijn
Maar wie heeft die uitspraak ooit verzonnen? En waar komt ‘ie vandaan? De oudste vermelding van deze uitdrukking staat in het Woordenboek der Nederlandsche Taal uit 1726. De Dordtse dominee en schrijver François Valentijn (Dordrecht,17 april 1666 – Den Haag, 6 augustus 1727) schreef het boekwerk Oud en Nieuw Oost-Indiën waar hij de uitdrukking gebruikte in de zin:
Het Eiland Onrust, drie mylen van Batavia gelegen, en aldus als onder den rook van deze stad,
François Valentijn werd tweemaal uitgezonden naar ‘de Oost’, oftewel Indonesië en omstreken. Daar schrijf hij zijn boekwerk Oud en Nieuw Oost-Indiën. Het is een zeer uitgebreide beschrijving over de geschiedenis van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC). Het boekwerk bestaat uit vijf delen, 5.144 bladzijden en 1.050 illustraties.
Zo zie je maar dat een doodnormale uitdrukking een bijzondere oorsprong kan hebben.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Indebuurt Haarlem
Naar zee! Dit is de dichtstbijzijnde strandslag vanuit Haarlem
Als de zon schijnt, is niets fijner dan een dagje naar het strand. Daar krijg je direct een vakantiegevoel van! Helaas wonen Haarlemmers niet direct aan zee en daarom dit keer de vraag: wat is de dichtstbijzijnde strandslag vanuit Haarlem? -
kamer doet aangifte
Man ‘vecht zich’ binnen woning Wybren van Haga: ‘Hij riep iets over een mitrailleur’
Tweede Kamerlid Wybren van Haga (BLVN) doet bij de politie aangifte nadat gisteren een agressieve man zijn woning binnendrong. Een team van de beveiligingsafdeling van de Tweede Kamer ondersteunt hem hierbij, bevestigt een woordvoerder. -
Boerenzakdoeken en trekkers bij Canal Parade in Amsterdam
Jonge boeren delen zaterdagochtend in het centrum van Amsterdam rode boerenzakdoeken uit aan de bezoekers van de Canal Parade. Op de Latjesbrug over de Nieuwe Herengracht, op de hoek van het Entrepotdok, delen boerenmeiden en boerenjongens honderden zakdoeken uit met hun boodschap “solidair met de boeren.” -
Koken & Eten
Zo maak je de perfecte nasi goreng
Er is geen standaardrecept voor nasi goreng. Maar houd je aan deze basisregels van Maureen Tan, auteur van de Bijbel van de Indonesische keuken, en je gebakken rijst kan niet mislukken. En heb je een restje rijst in de koelkast, dan ben je helemaal snel klaar. -
PREMIUM
Rugspecialist legt uit waar je op moet letten als je het matras vervangt
Een goed matras kan rugpijn niet oplossen, maar wel verlichten, zegt dokter Mahieu, rugspecialist uit België. Hij vertelt waar je op moet letten bij de aankoop van een nieuw matras.
-
We moeten meer bewegen
Waarom het helemaal niet erg is om je tijdens je vakantie te laten gaan
We moeten meer bewegen. Hoe vind je de sport die het best bij je past? Gezondheidsjournalist Tijn Elferink en gedragswetenschapper Johnny Buivenga gaan op zoek naar de voor- en nadelen van verschillende sporten. In deel 20: met deze tips van Arie Boomsma kom je je vakantie leuk en actief door. -
Dode en zwaargewonde door ongeval met jetski in Velsen-Zuid
Een ongeval met een jetski heeft zondag in het Noord-Hollandse Velsen-Zuid een persoon het leven gekost. Het gaat om de bestuurder van de waterscooter. De passagier raakte zwaargewond en is naar een ziekenhuis gebracht, meldt de politie. -
Bach, Beethoven en Chopin klinken vanaf Nieuwe Toren in Kampen
Beiaardier Rien Donkersloot geeft vrijdagavond 24 juni een concert op het carillon van de Nieuwe Toren in Kampen. Hij speelt werken van onder anderen Bach, Beethoven en Chopin.
In samenwerking met indebuurt Haarlem