Stelling: weg met de jurysporten op de Olympische Spelen!

Wie het snelst schaatst, skiet of langlauft, is onomstreden de terechte olympische kampioen. Maar waar er een jury aan te pas komt, blijft altijd discussie. Die sporten moeten weg van de Olympische Spelen, betoogt verslaggever Thijs Zonneveld. Nee, dat is veel te simplistisch, stelt NOS-commentator Hans van Zetten.

Hans van Zetten & Thijs Zonneveld 18-02-18, 18:37 Laatste update: 18-02-18, 20:38

Door Hans van Zetten & Thijs Zonneveld

'Mooi' is niet meetbaar

Mijn knieën huilden, maar ik keek toch. Ik moest proberen om er íets van te snappen. Moguls heet het. Een tak van het freestyleskiën waarbij je over een hobbelbaan naar beneden stuitert (auauauauauauau) en tussendoor sprongen maakt. Maar hoe hard ik ook keek: ik snapte er geen reet van. De deelnemers ook niet, volgens mij.

Ze stonden onderaan de heuvel allemaal te juichen - totdat de scores van de juryleden op het grote bord verschenen. Het was net roulette: er verscheen een willekeurig getal op het scherm. Voor neutrale kijkers was het verschil tussen goud, zilver, brons of de drieëntwintigste plaats onmogelijk vast te stellen.

Het is het probleem van zoveel jurysporten: de willekeur. De Oude Grieken vonden ooit de Olympische Spelen uit om de snelste en de sterkste te kunnen eren. De basis van sport is dat het meetbaar is. Wie als eerste over de finishlijn gaat, wie het snelste de ander op zijn rug krijgt, wie de meeste keren de bal in het doel van de tegenstander schiet of gooit. (Met de kanttekening dat voetbal tegenwoordig ook een halve jurysport is, omdat daarbij veel te weinig gebruik gemaakt wordt van technologische hulpmiddelen.)

Bij jurysporten probeer je iets te subjectiefs uit te drukken in cijfers. Dat is onmogelijk. Hoe druk je 'mooi' uit in punten? Je kunt bewegingen opdelen in technische elementen en daar scores voor verzinnen, maar er blijft altijd een subjectief deel in de jurering. De scores van de verschillende juryleden lopen niet voor niets uit elkaar. Het opent de deur voor gesjoemel.

De geschiedenis van kunstschaatsen staat bol van de incidenten met juryleden. In 2002 was de ijsdanscompetitie gefixt door Russische en Franse juryleden die elkaars rijders extra punten gaven. In Sotsji werd een Russische kunstschaatsster tot woede van de halve kunstschaatswereld tot olympisch kampioene gebombardeerd. En ook al probeert de internationale schaatsunie het stemgedrag van de juryleden te monitoren: het helpt slechts een beetje.

Er blijft altijd een subjectief deel in de jurering, wat de deur opent naar gesjoemel.

AD Sportwereld-verslaggever Thijs Zonneveld

Uit recent onderzoek van BuzzFeed News blijkt dat juryleden op grote schaal de kunstschaatsers uit hun eigen land bevoordelen. Een Koreaans kunstschaatsjurylid zei voor deze Spelen zelfs doodleuk in de krant dat hij de Koreaanse deelnemers op deze Spelen extra zou belonen.

Ik zeg niet dat jurysporten minder zijn dan andere sporten. Maar ik vraag me wel af of ze op de Olympische Spelen thuishoren. De moderne varianten als moguls en halfpipesnowboarden zijn veel beter af op de X-Games - waar de uitslag van minder belang is dan hoe het eruitziet. En het woord kunstschaatsen zegt het eigenlijk zelf al.

Dat is geen sport.
Dat is kunst. (Thijs Zonneveld)

Afschaffen is inhumaan

Dus Thijs wil de jurysporten afschaffen? Dat is niet alleen simplistisch, het is inhumaan. Dan kun je de hele menselijke cultuur wel afschaffen. Hoeven we ook geen recensies meer te maken van theaterstukken, of prijzen uit te reiken voor de beste film. Creativiteit en lichamelijke expressie kun je niet meten in centimeters en seconden, maar je kunt het wel laten toetsen door professionals.

Zeker, vroeger viel er nogal wat aan te merken op de jurering van sporten als kunstrijden, dressuur en turnen. Als turnbondscoach heb ik het zelf ook gedaan; lobbyen bij de jury, in de hoop op een hogere score. Iedereen deed het in die tijd, dus de waarheid kwam alsnog in het midden uit.

NOS-commentator Hans van Zetten. © Pim Ras fotografie

Wat ook voorkwam: één jurylid die het verschil kon bepalen tussen goud en zilver. Of een olympische finale met een official uit het land van één van de deelnemers. En in de paardensport was er altijd gedonder tussen Duitsland en Nederland.

Maar die tijden zijn voorbij. Er is de afgelopen decennia gewerkt aan een professioneel, objectiever systeem. In het turnen is bijvoorbeeld geen discussie meer. In de meeste jurysporten heb je twee panels. Eén oordeelt over de moeilijkheidsgraad van een oefening of element. Dat kun je per sport 100 procent objectief vastleggen in een document. Juryleden gaan uit van een basiswaarde en geven alleen nog aftrek of bonus.

De tweede commissie gaat over de uitvoering. Dat gebeurt door meerdere leden, waarbij de hoogste en laagste score afvallen en waar onderling niet wordt gecommuniceerd. Juryleden moeten een complete opleiding doen, het is bijna wetenschap geworden. Ze worden tijdens een wedstrijd gecontroleerd en direct vervangen bij fouten. Coaches of atleten kunnen protest aantekenen, dan worden beslissingen en scores opnieuw getoetst. Anno 2018 is het systeem objectief en transparant en het werkt perfect.

Al moet ik toegeven dat kunstrijden en ijsdansen licht subjectief blijven. De artisticiteit van een uitvoering blijft soms moeilijk in een score te vangen. Wanneer is iets adembenemend? Maar dat is dan zo, dat hoort erbij. De technische score is voor 90 procent geobjectiveerd. Anno 2018 is het systeem objectief en transparant en het werkt perfect.

Er is de afgelopen decennia gewerkt aan een professioneel, objectiever systeem.
Hans van Zetten

Jurysporten zijn noodzakelijk. De jeugd heeft meer en meer behoefte aan expressie. Daarom zijn juist deze snowboardonderdelen nieuw op de Spelen. Trouwens, als er één jurysport is, is het voetbal. Eén scheidsrechter moet van een meter of 20 beoordelen of een bal over de lijn is, of het rood is of een schwalbe. Met hele veldslagen als gevolg. En als achteraf blijkt dat hij ernaast zat, kan het niet eens worden gecorrigeerd. Moeten we dat ook maar afschaffen dan? (Hans van Zetten)