Afstand tot politiek nóg groter door de noodwet

OpinieHet kabinet wil met de tijdelijke noodwet, die op 1 juli zou moeten ingaan, wettelijke basis geven aan de coronamaatregelen van de afgelopen tijd. Maar besturen per decreet past niet in Nederland, stelt Henk Krol.

Henk Krol 17-06-20, 08:50

Het kenmerk van de nu door het kabinet voorgestelde noodwet is dat die ervoor zorgt dat in de toekomst niet alle regels eerst door de Tweede en Eerste Kamer goedgekeurd hoeven te worden.

In oorlogstijd is dat gebruikelijk. De afgelopen maanden waren er enkele van zulke noodwetten nodig om de strijd tegen corona aan te gaan. De noodwet die nu wordt voorbereid geeft het kabinet veel vrijheid om aanvullende maatregelen te nemen. Dat mag natuurlijk geen vrijbrief worden. In feite maak je daarmee de democratie monddood. Daarom is het beter dat zulke noodmaatregelen, die vaak diep ingrijpen in grondwettelijke vrijheden van burgers, voorgelegd worden aan de beide Kamers.

Een veelgehoorde klacht in menig huiskamer: ze doen maar wat daar in Den Haag

Het kabinet ziet dat kennelijk anders. Dat wil de huidige noodmaatregelen - zoals bijvoorbeeld de aangepaste verplichtingen voor de horeca en het stilleggen van voetbalwedstrijden en concerten - steviger verankeren. Daarom wil dit kabinet van VVD, CDA, D66 en CU meer bevoegdheden om - met het oog op een eventuele tweede coronagolf - nieuwe maatregelen te kunnen nemen, zonder eerst toestemming te moeten vragen aan soms lastige Tweede Kamerleden. Daar zit een gevaar in, zo concludeert ook de Raad van State. Houd het bij noodwetten, die korte tijd van kracht zijn, is het advies. Vastleggen in een meer permanente wet is volgens dit hoge adviesorgaan helemaal niet nodig. En toch wil dit kabinet zo'n wet met stoom en kokend water nog vóór 1 juli door de Tweede en Eerste Kamer jassen. Niet alleen de Raad van State en de Raad voor de Rechtspraak zijn kritisch.

Ook de Nederlandse Orde van Advocaten smeekt: niet doen. ,,We maken ons zorgen over zorgvuldigheid en kwaliteit." En hoewel deze plannen voor een wetsvoorstel nog niet officieel zijn gepubliceerd, is het verzet ertegen groeiende. Zowel organisaties, wetenschappers als burgers laten massaal weten dat dit veel te ver zou gaan.

Besturen per decreet past niet in het moderne Nederland. Onze democratie floreert dankzij de parlementaire controle. De kloof tussen burger en overheid is nu al veel te groot. Een veelgehoorde klacht in menig huiskamer is: ze doen maar wat in Den Haag. Naar ons wordt niet geluisterd. Over enkele weken zou de meer permanente noodwet al van kracht moeten worden.

De Partij voor de Toekomst zal zich er met hand en tand tegen verzetten. Maar het zou goed zijn wanneer ook aanhangers van andere partijen aan hún volksvertegenwoordigers en aan het kabinet, in het bijzonder de ministers Ollongren van Binnenlandse Zaken, Grapperhaus van Justitie en Veiligheid en De Jonge van Volksgezondheid, zouden laten weten dat deze nieuwe wet niet past in een land waar de grondrechten van burgers hoog staan aangeschreven. Of moet ik vrezen: stonden aangeschreven?

Henk Krol is fractievoorzitter van KvKA / Partij voor de Toekomst in de Tweede Kamer.