Arbeidsomstandigheden worden al jaren slechter

Deze maand zond de publieke omroep Scheefgroei in de Polder uit. Daarin belichtten deskundigen, onder wie FNV-leden, de gegroeide ongelijkheid op de arbeidsmarkt. Die geldt ook op het gebied van veilig en gezond werken. Gisteren was het voor de vijftigste keer Workers Memorial Day, de dag waarop we wereldwijd de vier miljoen mensen herdenken die jaarlijks overlijden ten gevolge van hun werk: door een ongeval, beroepsziekte of blootstelling aan gevaarlijke stoffen.

In Nederland zijn dat er ruim vierduizend, elk jaar iets meer. Dat is zorgelijk en verbijsterend. Maar voor ons helaas geen verrassing.

Afgelopen week publiceerden we als FNV een doorwrocht onderzoek naar arbeidsrisico's en of werkgevers hun werknemers daar tegen beschermen. Een paar van de schokkende conclusies: driekwart van de bijna zesduizend ondervraagden geeft aan dat hun werkgever hen niet of onvoldoende beschermt. 35 procent is ziek geworden van het werk en de helft geeft aan dat ze zo hun pensioen niet halen. De drie belangrijkste redenen daarvoor zijn werkdruk, werkklimaat (hitte, kou en tocht) en fysieke belasting, zoals bijvoorbeeld het werken in ploegendienst. Werkgevers hebben de plicht om te zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving. Dat staat in de Arbowet.

De laatste jaren kwam er wat extra geld voor de Inspectie SZW, maar er is nog een wereld te winnen met betere controle op veilig en gezond werken. Er moet meer en betere voorlichting aan werknemers komen over arbeidsrisico's. De werkgever moet meer beschermingsmiddelen verstrekken. En ondernemingsraden moeten genoeg invloed krijgen om signalen van werknemers aan te kaarten bij de directie. Veilig en gezond werken vereist oog voor wat werknemers nodig hebben en goed werkgeverschap, waarbij bedrijven zich aan de wet houden.

Voor mensen die zwaar werk hebben is 45 jaar werken genoeg. Dat laat ons onderzoek wel zien. Maar ook de politiek is aan zet. Helaas zijn ziekte en arbeidsongeschiktheid vaak onderwerpen waar de politiek nog verder op denkt te kunnen bezuinigen in regeerakkoorden. Een gotspe. Er valt veel winst te halen als mensen hun werkzame leven gezond doorkomen.

Jarenlang overheidsbeleid waarin werkgevers de hand boven het hoofd is gehouden, heeft veroorzaakt dat de tegenmacht van werknemers is uitgehold. Flexwerkers en mensen aan de basis van de arbeidsmarkt lopen daarbij extra risico. Als we het over de bestrijding van scheefgroei hebben, hoort dit er onlosmakelijk bij.