Digitaal vaardige politici nodig voor cruciale taak

OpinieDe overheid loopt lichtjaren achter op de digitale transitie. Daarom zijn digitaal vaardige Kamerleden nodig, om de macht van techbedrijven en lobbyisten te beteugelen, stellen Kees Verhoeven en Eppo Bruins.

Kees Verhoeven en Eppo Bruins 16-02-21, 08:08

Deze ambitie vereist een integrale aanpak, met één minister voor zowel digitalisering van de overheid als voor de samenleving en economie, inclusief de veiligheid, privacy en ethische aspecten.

In iets meer dan een decennium zijn de techbedrijven enorm machtig geworden

Ook in de Tweede Kamer kan dit onderwerp eindelijk prioriteit krijgen door een vaste commissie Digitale Zaken in te stellen. Nederland is koploper in digitale infrastructuur en heeft een digitaal vaardige bevolking. Dit is een grote kracht om in de toekomst innovatieve kenniseconomie te blijven. Digitaal vaardige politici kunnen eraan bijdragen dat Nederland deze positie behoudt, bijvoorbeeld door investeringen in hightech onderzoek, zoals kunstmatige intelligentie, cyber security, quantum computing en fotonica af te dwingen. Maar ook door te investeren in digitalisering van het onderwijs. Kinderen weerbaar te maken tegen de gevaren van de onlinewereld.

In iets meer dan een decennium zijn de grote techbedrijven enorm machtig geworden. Dat heeft verstrekkende consequenties voor het dagelijks leven van mensen en voor gewone ondernemers. De politiek moet monopolies voorkomen en grondrechten beschermen. Dat vergt politici met kennis van de digitale transitie. Dit moet worden georganiseerd op Europees niveau, maar Nederland heeft zelf ook een verantwoordelijkheid voor eerlijke markten en veilige verkiezingen. Bovendien is de rol van aanjager binnen Europa ons op het lijf geschreven. Met de toenemende inkomensverschillen zijn eerlijke belastingen nodig om maatschappelijke samenhang te beschermen. De EU en de lidstaten mogen niet langer talmen met een digitaks voor techbedrijven. Daarbij is modern mededingingsrecht nodig om economisch machtsmisbruik te voorkomen. Overnames van veelbelovende Europese startups moeten kritisch worden bekeken. Toezichthouders op techbedrijven moeten daarbij ook de invloed en het belang van data kunnen meewegen.

De digitalisering moet een prioriteit worden om cybercriminaliteit tegen te gaan, zodat Nederland beter beschermd is tegen diefstal van militaire technologie, economische spionage en het hacken van vitale infrastructuur zoals waterkeringen en energienetwerken. Een forse investering in de digitale vaardigheden van politie en krijgsmacht is daarom nodig. Tot slot moeten Kamerleden in staat zijn zich, vanuit hun controlerende taak, te verdiepen in kunstmatige intelligentie. Algoritmen zijn zo oud als de achterliggende wiskunde zelf, zelflerende systemen en massale geautomatiseerde (risico)selectie zijn nieuw.

Anti-fraudesysteem SyRI en de toeslagenaffaire hebben laten zien dat dit kan leiden tot een overheid die discrimineert en mensen wegzet als fraudeurs. Digitaal vaardige politici zijn daarom onmisbaar voor een democratisch, innovatief en weerbaar Nederland. Ook, en juist nu.

Kees Verhoeven is Tweede Kamerlid voor D66 en Eppo Bruinsis Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie.