Bloot in de kunst was volgens roomse moraal vooral driftopwekkend, hoe zal Osse burgemeester geportretteerd worden?

In Purmerend werden vorige week geschilderde vrouwenportretten ‘met bloot’, als aanstootgevend, uit een expositie in het gemeentehuis verwijderd. Zo preuts is Oss niet en de burgemeester zal zich op haar beurt niet met blote schouders of diep uitgesneden decolleté laten vereeuwigen. Frivoliteiten passen niet bij de waardigheid van het burgemeesterschap, dus zo’n vaart gaat het niet lopen.

Als het gaat over preutsheid, waren de tijden van weleer wel anders. Hoewel hier en daar in de ‘biblebelt’ nog wel opvattingen over zedelijkheid heersen die zich met vervlogen tijden laten meten. Een terugblik. De lezers van De Stad Oss die op 27 juli 1913 hun krant uit de bus haalden, zagen natuurlijk eerst die grote advertentie van de EDAH, over de volle breedte van de voorpagina, over de prijsverlaging van koffie. Een van de hoofdartikelen bevatte vervolgens een ernstige waarschuwing voor een gevaarlijke en onzedelijke tentoonstelling in Gent, nota bene. De Belgische bisschoppen waren er ook al tegen uitgevaren, maar hoofdredacteur en uitgever Jan Acket greep het relletje bij de zuiderburen aan om ook voor zijn Osse lezers de puntjes nog eens op de i te zetten. Het ging namelijk niet alleen fout in het Gentse museum, ook in andere plaatsen waren schilderijen te zien die ‘losbandige en driftopwekkende’ gevoelens losmaakten.

_{Lees verder onder de foto: Het ging om naakt, zoveel was duidelijk}

Wat er precies aan ‘opzettelijke vuiligheid’, in de ronde bewoordingen van het artikel, getoond was, werd niet duidelijk. Daarover kon de krant niet in detail treden zonder zelf zinnenprikkelend te worden. Maar het ging om naakt, zoveel was duidelijk. Het waren ‘toneelen van de laagste dierlijkheid en van de gemeenste moedwillige godslastering’. Wegblijven dus, luidde het devies al was het maar omdat een rechtgeaard katholiek niet bij liberalen en socialisten wilden horen die hier spraken van ‘schoone kunst, dienend tot verheffing des volks’. Ook in bekrompen tijden werd over kunst heel verschillend gedacht.

_{Lees verder onder de foto: Vrouwen moesten het meestal ontgelden}

De katholieke veldtocht tegen de zogenoemde uitwassen van de moderne tijd werd de komende decennia in alle hevigheid voortgezet. Vreemd genoeg moesten meestal de vrouwen het daarbij ontgelden. Die gaven zich immers over aan ‘moderne dans’ wat stellig afgekeurd werd, want ‘deze danserij’ was ‘een volstrekte schaamtelooze tentoonstelling van sexuele bedrijvigheid’(1926). De krant kwam woorden tekort. Ook over het gemend zwemmen (‘zedenverwildering’) of jurken met decolleté (‘oneerbaar’). De kerk deed er in de jaren twintig nog een schepje bovenop met het verbod aan vrouwen om met ‘ontstichtende kleding ‘ in de kerk te verschijnen. Ze mochten alleen binnen met ‘hoog kleedsel, dat borst en armen tot onder de ellebogen bedekt’. Rokken tot over de knieën en niet-doorschijnende kousen. Een kledingvoorschrift dat ook voor katholieke schooljuffrouwen gold.

Geen kunstenaar zal dat aan Wobine Buijs durven vragen als zij voor haar portret gaat poseren.