Zoals deze site zaterdag al onthulde, adviseert Remkes het kabinet om op korte termijn impopulaire beslissingen te nemen. ,,We moeten ons realiseren dat in ons land niet alles kan’’, zei Remkes bij de presentatie van zijn advies. ,,Er zijn noodmaatregelen nodig.’’ Volgens hem moet er haast worden gemaakt met het nemen van ‘harde keuzes’.

De VVD-coryfee roept het kabinet op zo snel mogelijk in actie te komen om de uitstoot van stikstof terug te dringen en de natuur te herstellen. Het adviesrapport, dat 47 pagina’s telt, heeft de veelzeggende titel ‘Niet alles kan’.

Van de bouw tot het verkeer en van veehouderijen tot de industrie: overal waar stikstofuitstoot plaatsvindt, moet volgens Remkes de uitstoot omlaag. Maar over de veehouderij en het verkeer is hij het duidelijkst: in die sectoren is op korte termijn de meeste winst te behalen. Het kabinet laat waarschijnlijk volgende week weten welke adviezen het overneemt.

Remkes: ,,Er moet snel in kaart worden gebracht welke veehouderijen verouderde stalsystemen hebben en relatief veel ammoniak uitstoten bij stikstofgevoelige natuurgebieden. Als dit duidelijk is, kan de overheid een gerichte verwerving of sanering van agrarische bedrijven uitvoeren.’’ Dat betekent dat de veehouderij in de omgeving van Natura2000-gebieden moet inkrimpen. Daarvoor moet de overheid de portemonnee trekken.

Volgens Remkes is een ‘juridische list’ onacceptabel. Daarmee haalt hij uit naar zijn partijgenoot en minister van Infrastructuur, Cora van Nieuwenhuizen. Zij zei eerder op een ‘list te zinnen’ om de opening van Lelystad Airport toch door te kunnen laten gaan. Ook die opening staat door de stikstofuitspraak van de Raad van State onder druk.

‘Natuur is belangrijk’, staat in het advies van Remkes. ‘In de eerste plaats omdat mensen niet zonder natuurbeleving in hun omgeving kunnen. We waarderen intrinsiek de aanwezigheid van natuur, het belang van schoon water, een schone lucht en een gezonde bodem. In de tweede plaats omdat natuur een essentieel onderdeel uitmaakt van ons welzijn en onze gezondheid en Nederland er veel slechter voorstaat zonder goede natuur’.

De VVD’er haalt ook wetenschappers aan die aandacht vragen voor de ‘grauwe deken van schadelijke stoffen’ die over Nederland ligt. Dan gaat het niet alleen om stikstof, maar ook om CO2, fosfaat en methaan. ‘Alleen vermindering van uitstoot zal niet voldoende zijn om de kwaliteit van Natura2000-gebieden te verbeteren. Herstelmaatregelen zijn daarnaast noodzakelijk’.

Die herstelmaatregelen - zoals het waterpeil verhogen en grond afgraven - zijn al eerder voorgesteld, maar de uitvoering ervan loopt volgens Remkes hopeloos achter. Het Rijk en de provincies moeten er veel meer haast mee maken én er extra geld voor uittrekken.

In het advies van Remkes valt verder op dat hij erop wijst dat boeren nu eigenlijk een vergunning moeten aanvragen voor de weidegang van koeien. Minister Carola Schouten van Landbouw gedoogt op dit moment dat koeien naar buiten gaan. Remkes adviseert die gedoogstatus voorlopig te handhaven, maar hij komt dit jaar nog met een extra advies hierover.

De VVD’er zegt ook dat het kabinet kritisch moet kijken naar subsidies die nu worden verstrekt voor het bijstoken van biomassa in energiecentrales. Remkes komt volgend jaar met een tweede advies. Daarin waarschuwt hij nu al dat hij dan ook maatregelen gaat voorstellen voor het vrachtverkeer, openbaar vervoer, de lucht- en scheepvaart.

In de Tweede Kamer wordt door partijen wisselend gereageerd op het advies. De regeringspartijen geven alle vier aan dat er iets moet gebeuren, maar zijn het onderling nog niet eens over hoe hard er moet worden ingegrepen.

D66-fractievoorzitter Rob Jetten spreekt van een ‘kraakhelder rapport’. ,,We willen onze kostbare natuur beschermen én huizen blijven bouwen voor mensen die nu geen betaalbare woning kunnen vinden. Maar dan moeten we wel scherpe keuzes maken.’’ Ook regeringspartij ChristenUnie zegt bij monde van Kamerlid Carla Dik-Faber actie te willen. De partij wil een lagere maximumsnelheid, investeren in ‘kringlooplandbouw’en overlast van vliegverkeer beperken.

Regeringspartijen VVD en CDA reageren echter terughoudender. Volgens Kamerlid Jaco Geurts biedt het advies ‘goede bouwstenen’. Volgens hem is ‘regionaal maatwerk nodig'. ,,Generieke oplossingen, zowel in de landbouw als voor de snelheid op de snelwegen, zijn geen oplossing voor het probleem.’’

Volgens VVD-Kamerlid Mark Harbers staat voor zijn partij voorop dat er geen maatregelen worden genomen ‘die onevenredig hard landen in één sector'. ,,Alleen zo kunnen we de vergunningsverlening weer op gang brengen en onszelf een weg uit het woningtekort bouwen.’’

Ook in de oppositie wordt verschillend gereageerd. GroenLinks-leider Jesse Klaver wil dat het kabinet het advies overneemt en snel uitvoert. ,,Dit is een revolutionair advies. We moeten de natuur herstellen. Het kabinet heeft geen enkele reden meer om te wachten. Het is tijd voor actie.” De Partij voor de Dieren noemt het advies ‘halfslachtig’. ,,De veehouderij wordt deels gesaneerd, maar er gaat ook enorm veel subsidie naar het in stand houden van megastallen’’, zegt PvdD-Kamerlid Esther Ouwehand.

PVV-leider Geert Wilders noemt het advies daarentegen ‘onbegrijpelijk’.  ,,In plaats van met noodwetgeving te komen adviseert Remkes nu om de veehouderij te saneren, de maximumsnelheid op wegen te verlagen en het onmogelijk te maken om normaal te bouwen. Als Rutte deze adviezen opvolgt kan de VVD net zo goed fuseren met GroenLinks en laat hij de hardwerkende burgers en ondernemers opnieuw keihard in de steek.’’