Afgekeurde poststemmen tellen tóch mee: minister Ollongren verandert procedure

Naar schatting 800.000 ouderen brengen deze Tweede Kamerverkiezingen hun stem uit per post. Gemeenten zijn sinds afgelopen weekeinde bezig die ingestuurde poststemmen alvast te openen, zodat ze vanaf morgenochtend geteld kunnen worden. 5 tot 10 procent van de poststemmen blijkt ongeldig te zijn. Bij normale verkiezingen is zo’n 0,3 procent van alle uitgebrachte stemmen ongeldig.

Ollongren laat vanochtend in een Kamerbrief weten dat stembureauleden nu tóch de envelop mogen openmaken waarin vermoedelijk het ingevulde stembiljet én de stempas van een kiezer zitten. Eerder mocht dat niet, omdat het stemgeheim dan geschonden zou worden. Veel ouderen hebben per ongeluk hun stempas bij het stembiljet gedaan, waardoor die stemmen ongeldig zouden zijn.

Volgens Ollongren wordt het stemgeheim met de nieuwe procedure niet geschonden, omdat ‘de geopende briefstemenvelop met daarin het briefstembiljet in de stembus kan worden gedaan zonder dat het briefstembiljet wordt ingezien of opengevouwen’. ‘Op die wijze blijft het stemgeheim gewaarborgd’, stelt de minister.

Dat betekent dat vele duizenden afgekeurde stemmen nu alsnog meetellen. Het is de bedoeling dat de stembureaus alle ongeldige poststemmen opnieuw gaan bekijken, waardoor ze vanaf morgenochtend toch in de telling kunnen worden meegenomen. Ollongren heeft de nieuwe procedure afgestemd met de Kiesraad en de Raad van State. Volgens die adviseurs gaat de aangepaste procedure niet in tegen de tijdelijke wet die poststemmen vanwege corona mogelijk maakt.

Volgens de Kiesraad mag niet ‘lichtvaardig’ worden omgegaan met het openen van de stemenvelop. ,,De envelop beschermt namelijk het stemgeheim van de briefstemmer’’, meldt de Kiesraad. ,,Echter zou het terzijde leggen van de briefstem de briefstemmer evenzeer benadelen. De stem gaat dan namelijk verloren.’’

Volgens minister Ollongren is het niet vreemd dat de procedure tijdens de verkiezingen wordt aangepast. ,,Briefstemmen is nieuw’’, zegt zij in een reactie. ,,Er zaten duidelijke instructies bij. Met tekst, met plaatjes. Maar ik kan me heel goed voorstellen dat mensen dan toch, zonder naar die instructies te kijken, dat een beetje onnadenkend hebben gedaan. Dat leidt tot deze situatie. Ik vond het erg belangrijk om te kijken of we het konden oplossen. Want dit zijn gewoon kiezers die de intentie hebben om te stemmen.’’

Vorige week bleek al dat 2,5 procent van de poststemmen ongeldig was. Toen ging het om ongeadresseerde stemenveloppen die PostNL uit de brievenbussen had gevist. Dat waren dus géén retourenveloppen, waarop het adres van de gemeente staat. Zo’n 10.000 van de tot dan toe 400.000 verstuurde poststemmen zijn om die reden afgekeurd.

Tweede Kamerlid Henk Krol noemt de gang van zaken ‘een puinhoop’, zo meldt hij via Twitter. ‘Na onthutsende brieven van de minister van Binnenlandse Zaken, de Raad van State, de Kiesraad en de Vereniging Nederlandse Gemeenten willen politieke partijen de spelregels voor het tellen zonder Kamerdebat aanpassen. Onaanvaardbaar!’

PvdA-Kamerlid Attje Kuiken is juist blij met de nieuwe procedure. ,,Het zou kwalijk zijn als zoveel stemmen ongeldig zouden zijn’’, reageert zij. ,,Dus goed dat de minister de procedure aanpast. Nu hoop ik wel dat deze instructies goed op de stembureaus worden doorgevoerd.’’

Bekijk hier onze video’s over de verkiezingen: