Ambtenaren proberen regelmatig ‘onafhankelijk’ onderzoek te beïnvloeden
Ambtenaren proberen regelmatig de inhoud van politiek gevoelige onderzoeken te beïnvloeden die onafhankelijk zouden moeten zijn. Zo luidt de harde conclusie van een commissie die signalen hiervan heeft onderzocht.
Delen per e-mail
Het gaat om studies door het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (WODC) dat niet zelden het beleid van ministers bepaalt, maar dat ook controleert en soms dus kritisch is. Het ministerie probeert echter met regelmaat de uitkomsten te beïnvloeden, zegt de commissie.
Die noemt het werk door het WODC van de laatste jaren overigens niet waardeloos. Er zijn geen aanwijzingen dat ‘opzet, uitvoering of conclusies’ van onderzoek ‘op grote schaal zijn aangepast’. Wel is bij ‘ten minste enkele onderzoeken’ de conclusie aangepast.
Ook noemt de commissie de pogingen onderzoek te beïnvloeden, ook als die niet slagen, een ‘aantasting van de integriteit’. Vooral bij ‘politiek gevoelige onderwerpen’, staat de ‘deugdelijkheid van onderzoek’ wel degelijk ‘onder druk'.
Gecamoufleerd
De onafhankelijkheid van het onderzoeksinstituut van het ministerie van Justitie en Veiligheid staat sinds een jaar ernstig ter discussie. Toen sloeg in Nieuwsuur een medewerker alarm dat onderzoeken onder druk van ambtenaren zouden worden beïnvloed om het gewenste resultaat te bereiken. Een onderzoeksconclusie zou zijn ‘gecamoufleerd’, zodat die toenmalig minister Ivo Opstelten politiek beter zou uitkomen in een discussie over drugsbeleid. ,,Wij kunnen met wat we nu hebben niet instemmen’’, stelde een topambtenaar van het ministerie in een mail aan de WODC-onderzoekers.
Sturing
Minister Grapperhaus gelaste daarop drie onderzoeken, deze is de laatste in die serie. Eerder werd al geconcludeerd dat het WODC de klokkenluider en haar melding niet serieus genoeg had genomen. Van de beïnvloeding door ambtenaren zei een commissie dat onderzoeksrapporten een enkele keer ‘onbehoorlijk’ zijn beïnvloed, maar dat die ‘sturing’ niets afdeed aan de betrouwbaarheid van de rapporten van het WODC.
Nu stelt de derde onderzoekscommissie echter dat sprake is van ‘een terugkerend patroon’ waarin beleidsmedewerkers van het ministerie proberen onderzoeken te beïnvloeden. Hierdoor moeten onderzoekers ‘in een spel van duwen en terugduwen’ hun ‘inhoudelijke onafhankelijkheid steeds opnieuw bevechten’.
Weerstand
Ruim een kwart van de ondervraagde WODC-onderzoekers zegt de afgelopen twee jaar ongewenste invloed van medewerkers van het ministerie te hebben ervaren. Meestal ‘bieden ze met succes weerstand’, maar ‘dat lukt niet altijd’.
Ten tijde van minister Opstelten ging dat heel ver, zegt een ondervraagd onderzoeker. ,,Het regime Opstelten streefde zijn eigen waarden na.’’ Een ander zegt: ,,Er wordt op allerlei manieren op allerlei mensen druk uitgeoefend.’’ Weer een WODC’er zegt: ,,Nu is het ‘Beleid vraagt en wij draaien’. Het lukt niet om zelf kritisch eigen onderzoek te agenderen.’’ Een collega zette ‘dingen in voetnoten’ die hij ‘liever in de hoofdtekst had gezet’. ,,Ik heb mijn verlies genomen.’’
Publicatie uitgesteld
De uitkomst is pijnlijk voor het ministerie, want het departement doet het liefst en vaak een beroep op de kennis bij het WODC. Beleid wordt vaak gestoeld op de gegevens die onderzoekers daar genereren. Het WODC wordt ook ingezet om beleid te controleren. Volgens de commissie is het ‘aannemelijk’ dat bij ‘ten minste enkele onderzoeken’ de conclusie werd aangepast. In andere gevallen werd gaandeweg ‘de onderzoeksvraag bijgesteld’, de methode van onderzoek ‘gewijzigd’, of ‘publicatie uitgesteld’.
Incident Grapperhaus
In het onderzoek is ook nog een pikant incident te lezen met het ministerie. Zo liet vorig jaar maart de persvoorlichting van minister Grapperhaus een persbericht uitgaan, waarin stond dat uit WODC-onderzoek bleek dat het aantal overvallen daalde door een intensievere aanpak. Het causale verband tussen het beleid en de dalende misdaadcijfers bleek echter helemaal niet uit dat onderzoek. Het bericht werd buiten medeweten van het WODC gestuurd. ,,Kennelijk gaat men ervan uit dat niemand die rapporten leest en dat het effect van de eerste klap in de publiciteit het belangrijkste is.’’
Maatregelen
Om schoon schip te maken, is de directeur van het WODC al eerder vertrokken. Hoewel hij de kritiek van de klokkenluidster wegwuifde, pakte hij alsnog zijn biezen toen bleek dat de noodkreet van de vrouw niet goed was opgepakt. Volgens de commissie moet er regelgeving komen dat ministers en staatssecretarissen geen aanwijzingen meer geven. Ook zou het moeten verhuizen, want nu zit het WODC nog op de veertiende etage van het ministerie. ,,Een nieuwe vestigingslocatie is noodzakelijk.’’
Grapperhaus onderschrijft die conclusies .
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
ING toch weer huisbankier overheid, ondanks witwasschandaal
Het betalingsverkeer van de overheid wordt de komende tijd toch geregeld door ING. Na de schikking die het Openbaar Ministerie trof met de bank vanwege de witwasaffaire, werd het contract dat ING als huisbankier had met het Rijk niet automatisch verlengd. Minister van Financiën Wopke Hoekstra gooide de aanbesteding open, maar nam hierin strengere regels op, omdat de bank niet zomaar kon worden uitgesloten. Toch kwam ING als winnaar uit de bus. -
Trump heeft The Beast, Rutte een Koga van 1300 euro
Bij fietsenmerk Koga regende het reacties nadat premier Mark Rutte afgelopen week niet met de dienstauto, maar op zijn donkergekleurde Koga naar paleis Huis ten Bosch reed om het ontslag van zijn kabinet in te dienen bij koning Willem-Alexander. ,,Hij is onze vaandeldrager.’’ -
Nick (57) over zijn energierekening: ‘Ik heb er inmiddels een sport van gemaakt’
Hoeveel geld besteedt u aan energie in huis? Hoe probeert u de kosten in de hand te houden? Deze vragen stellen we elke week aan een Nederlander. Vandaag: Nick de Graaf (57) uit Alphen aan den Rijn. -
Waarom het tijdens een wandeling wél lukt een goed gesprek te voeren
Na zó lang thuiswerken snak je zelfs naar die ene irritante collega. Gewoon om even te babbelen over iets anders dan werk. Maar hoe houd je contact met collega’s als zoveel mogelijk thuisblijven de norm is. Trainer en auteur Mirjam Wiersma helpt je de onderlinge band warm te houden. Vandaag: wandelen. -
Pfizer levert 40 miljoen coronavaccins aan arme landen, tegen kostprijs
De Amerikaanse farmaceut Pfizer levert dit jaar 40 miljoen doses van het Pfizer-BioNTech-coronavaccin aan het wereldwijde Covax-programma, een internationaal samenwerkingsverband van landen, bedrijven, organisaties en filantropen dat probeert ook armere landen van vaccins te voorzien.
-
PREMIUMINTERVIEW
Ploumen wil PvdA behoeden voor nieuwe nederlaag: ‘Ik ga voor dubbele getallen’
In nog geen twee maanden tot de Tweede Kamerverkiezingen moet Lilianne Ploumen (58) de harten van PvdA-kiezers heroveren. Haar partij staat op een schamele tien zetels in de peilingen. ,,Ik ga voor dubbele getallen.’’ -
'Probeer zo snel mogelijk zo laag mogelijk te komen, verleng de lockdown én neem extra maatregelen’
Nieuwe lockdownmaatregelen als een avondklok en bezoekrestricties moeten de Britse mutant onder de duim helpen houden. Uit studies die RIVM-directeur Jaap van Dissel vanmiddag aan de Tweede Kamer laat zien, blijkt dat striktere blijf thuis-regels de reproductiewaarde met gemiddeld zo’n tien tot vijftien procent kunnen drukken. De ‘new kid in town’ bedreigt het positieve beeld. -
Koken & eten
André van Duin steelt de show in Heel Holland Bakt: ‘Dit is meer een dood schildpadje’
Drie mannekes, drie vrouwkes. Dat zijn de zes overgebleven kandidaten zoals presentator André van Duin ze noemde tijdens de vijfde aflevering van Heel Holland Bakt. Gisteren keken er bijna 3,4 miljoen mensen naar de bakwedstrijd.