CDA-rapport: speciale regeringscommissaris moet met de bezem door de uitvoeringsdiensten

Ook moeten er naar Amerikaans voorbeeld ‘taxpayer advocates’ (vrij vertaald belangenbehartigers voor de belastingbetaler) in dienst van de overheid komen die burgers in de knel helpen als ze tegen een onwrikbare overheidsmuur botsen. 

Dat staat in een zojuist gepubliceerd rapport van CDA-denker Richard van Zwol. De voormalig topambtenaar is voorzitter van het bestuur van het Wetenschappelijk Instituut (WI) van de partij. Zijn rapport moet helpen om met een ‘herkenbaar CDA’ uit de interne crisis te komen en klaar te zijn voor de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar. 

Belangrijk punt is de relatie tussen overheid en burger. Van Zwol noemt het - na affaires rond de toeslagen en de aardgaswinning - een ‘ereplicht’ om die verhouding te verbeteren. Een regeringscommissaris ‘met kabinetsrang’ moet het web van uitvoeringsapparaten onder de loep nemen en aanpakken. De speciale belangenbehartigers (taxpayer advocates) kunnen voorkomen dat burgers vergeten en vermalen worden. Het stuk ademt de filosofie van ex-CDA’er Omtzigt en sluit inhoudelijk grotendeels aan bij diens boek, visiestukken uit het verleden, het verkiezingsprogramma en Wopke Hoekstra’s snel in elkaar gesleutelde ‘New Deal’. 

Van Zwol raadt het CDA verder aan om de Grondwet ‘bij de tijd’ te brengen, ook herhaalt hij het pleidooi voor ‘een basisbaan’ voor mensen in de bijstand, als opstap naar regulier werk. Een Nationaal Woonplan moet het woningtekort helpen oplossen, waarbij er geen taboes zijn: bouwen in het groen tot ‘een nieuwe stad’ zijn mogelijk. 

Luister hier onze nieuwe aflevering van de podcast Politiek Dichtbij.

En passant sneert de CDA’er nog naar de VVD en D66, wier leiders ‘radicale ideeën’ en ‘nieuw leiderschap’ claimen. ,,Een zelfkritische analyse van wat de kerntaken en wezensopdracht van de overheid zijn ontbreekt, zogeheten ‘radicale ideeën’ en ‘nieuw leiderschap’ uit liberale hoek blijven aan de oppervlakte steken.” 

Het nieuwste CDA-stuk blinkt ook niet altijd uit in duidelijkheid. Zo adviseert het rapport op verschillende onderwerpen om ‘nieuwe christendemocratische visies’ te ontwikkelen over onder meer cultuur, emancipatiepolitiek en gezonde leefstijl, zonder verder erg concreet te worden.   

Partijleider Hoekstra omarmt het stuk in aanloop naar een kritisch partijcongres op vrijdag en zaterdag in de Brabanthallen in Den Bosch: ,,Met dit verhaal voor Nederland nemen we de verantwoordelijkheid voor de grote vraagstukken van deze tijd. Die verantwoordelijkheid past ons. We zijn het onze idealen verplicht om ons vaker uit te spreken over onze ideeën en ook duidelijker te benoemen vanuit welke waarden wij handelen.”

_{(Artikel gaat verder na de foto)}

In Den Bosch hoopt partijleider Hoekstra een dikke streep te zetten onder een politiek rampjaar, met een chaotische leiderswissel, een dramatische campagne en grote interne verdeeldheid, ook na het vertrek van stemmentrekker Pieter Omtzigt. Die leverde vlak voor zijn exit vernietigende kritiek op de ideeënarmoede, vermeende corruptie en verziekte cultuur binnen het CDA. 

Van Zwol spreekt daarbij van ‘zelf aangedaan leed’. ,,Het heeft ons niet alleen aan scherpte ontbroken, maar bij tijd en wijle hebben we ons ook mee laten voeren met dan weer neoliberaal denken, dan weer etatistische beleidsvorming.” 

Na het rapport van de evaluatiecommissie-Spies stapte het partijbestuur op, maar de interne kritiek klinkt nog altijd. Diverse afdelingen willen dat de partijtop probeert om de vrede te tekenen met Omtzigt, al is onduidelijk of de parlementariër daarvoor te porren is. Sommige CDA’ers vrezen dat Omtzigt na zijn terugkeer in de Kamer deze maand mogelijk een eigen partij begint en voormalig partijgenoten aan zich weet te binden.

De voorzitter van het WI-bestuur hoopt vooral op een ‘ontspannen en optimistisch’ vervolg op zijn verslag en het congres. 

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: