Coronacrisis is dreun voor de schatkist: grootste tekort sinds Tweede Wereldoorlog
Het kabinet denkt dit jaar maar liefst 92 miljard euro te kort te komen. Met een geschat begrotingstekort van 11,8 procent is sprake van een naoorlogs record. De staatsschuld explodeert eveneens en komt uit op 65,2 procent. Ondanks de ‘enorme dreun’ hoeft Nederland niet te vrezen voor een flinke bezuinigingsronde, aldus premier Mark Rutte vanmiddag in een reactie.
De rode cijfers komen naar voren in de Voorjaarsnota die minister van Financiën Wopke Hoekstra naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Volgens de bewindsman is sprake van een ‘eerste grove schatting’ en kan het saldo uiteindelijk hoger of lager uitvallen: ,, De enige zekerheid die we daarvan hebben, is dat ook deze weer zal worden bijgesteld”, stelt hij.
De schatkist wordt in vele opzichten hard geraakt door de coronacrisis. Zo is er al 20 miljard euro uitgegeven aan allerlei steunmaatregelen en zorgt uitstel van belastingen en premies ervoor dat er dit jaar circa 32 miljard euro minder binnenkomt. Hiervan is de hoop dat een deel in volgende jaren alsnog kan worden betaald.
Krimp
De grootste klap wordt echter toegebracht door de economische neergang. Hoekstra volgt de inschatting van het Internationaal Monetair Fonds, dat voor Nederland in 2020 uitgaat van 7,5 procent krimp. Door minder economische activiteit komen er bijvoorbeeld veel minder opbrengsten uit de btw en de inkomstenbelasting binnen. Ook zijn er hogere uitgaven aan onder meer WW en bijstand. Reken je de gevolgen daarvan door, dan is sprake van een extra gat van 45 miljard euro.
In het voorjaar dacht het Centraal Planbureau dat de begroting dit jaar nog een overschot van 9 miljard euro zou vertonen. In dat cijfer was echter nog geen rekening gehouden met de gevolgen van de coronacrisis. Doordat dit overschot compleet verdampt rest onder de streep een tekort van 92 miljard euro, ofwel 11,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp).
Tweede Wereldoorlog
Dat percentage is in de naoorlogse geschiedenis nooit eerder zo groot geweest. Het grootste begrotingstekort dat Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog had, stamt uit 1995. Toen kwam de overheid 9,2 procent van het bbp te kort, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.
Dit negatieve saldo tijdens het eerste kabinet Kok is enigszins vertekend, omdat het voor een belangrijk deel werd veroorzaakt door de eenmalige afkoop van subsidies aan woningcorporaties. Tijdens de meer recente grote recessie als gevolg van de kredietcrisis kwam het overheidstekort nooit tot zulke hoge niveaus. Het piekjaar was 2009 toen het tekort op 5,6 procent uitkwam, pakweg de helft van het percentage waar Hoekstra nu rekening mee houdt.
Staatsschuld
De combinatie van stijgende tekorten en een krimpende economie zorgt ervoor dat de staatsschuld hard oploopt. Eind vorig jaar bedroeg de nationale schuld nog 49 procent. Als gevolg van de coronacrisis stijgt dit getal mogelijk in één klap naar 65,2 procent.
Zowel het tekort- als het schuldniveau overstijgt dit jaar de kritische grens van het Europese Stabiliteits- en Groeipact. Daarin is afgesproken dat het tekort maximaal 3 procent mag bedragen en de schuld 60 procent. Nederland heeft echter eerder al met de andere Europese lidstaten afgesproken dat deze grenzen, vanwege de ‘uitzonderlijke omstandigheden’, overschreden mogen worden. Er hoeft voorlopig dus niet bezuinigd te worden.
Geen bezuinigingen
Volgens premier Rutte kan ons land de slechte vooruitzichten aan. ,,Hier helpt het enorm dat we spaarzaam zijn geweest de afgelopen jaren. We hebben een enorme appel voor de dorst. We hebben de ruimte om dit op te vangen.’’
De tekorten zijn volgens hem dan ook geen reden voor grote bezuinigingen. ,,Nee, dat zou ik niet doen. We hebben ruimte op de financiële markten. Die nemen we ook. Dat leidt wel tot een oplopend tekort, maar veel belastinginkomsten komen ook weer terug. Ik denk dat we dat niet hoeven op te lossen door een nieuwe bezuinigingsronde.”
Tegelijk ziet hij ook dat het tekort oploopt, vooral door coronamaatregelen. ,,We zien de risico’s voor bedrijven, de hinder die gezinnen hebben, maatschappelijk ook. Maar we moeten dit enorm voorzichtig doen. Ik zou dolgraag de maatregelen willen versoepelen. Maar de versoepeling nu, kan ook enorme effecten hebben en de druk verhogen op de zorg. De effecten van wat we vandaag doen, zien we pas echt over twee of drie weken.”
Bekijk de reactie van Rutte tijdens de persconferentie van vandaag:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUMFortuynisten
Waar bleven ze, de discipelen van Pim? ‘De avond na de moord zei ik: stop maar met die partij’
Veel LPF-politici keerden terug in de anonimiteit na het mislukte politieke avontuur in 2002, een handvol bleef politiek actief, een aantal overleed. Hoe is het nu met de Fortuynisten? -
47
Kabinet gaat WK in Qatar (nog) niet boycotten: eerst ‘dialoog’ over mensenrechten
Het kabinet gaat het WK in Qatar vooralsnog niet boycotten. De ministers van Rutte 4 denken dat een ‘dialoog’ met de Qatari meer gaat uithalen dan demonstratief wegblijven van het voetbalfeest. Zo negeert ook het nieuwe kabinet de meerderheid van de Tweede Kamer. -
commentaar23
Ook telefoonverkeer hoort controleerbaar te zijn
Mark Rutte woont al bijna dertig jaar in hetzelfde appartement, zweert nog bij zijn oude Saab en gebruikte tot voor kort nog een ouderwetse mobiele telefoon waarmee hij niet op internet kon. Onlangs moest hij een nieuwe televisie kopen, omdat zijn oude beeldbuis het moderne tv-signaal niet meer kon verwerken. Het is juist die hang naar ‘alles bij het oude laten’ die Rutte nu in de problemen brengt, schrijft politiek verslaggever Hans van Soest in dit commentaar. -
Mijn bevalling
Esmee krijgt kind met mannenstel: ‘Toen mijn vliezen braken, kwamen ze meteen dweilen’
Bevallen: vrouwen doen het al eeuwen en raken er nooit over uitgepraat. Bevallingen zijn prachtig, loodzwaar en veranderen je leven. In deze serie creëren ouders openheid door het eerlijke verhaal van hun bevalling te delen. Deze week: Esmee Ros zette haar kind op de wereld in een meeroudergezin. -
Corona zet diensten UWV verder onder druk: ‘Al 1,5 miljoen werkenden hebben hulp nodig’
Het UWV presenteert vandaag het jaarverslag voor 2019, in de wetenschap dat dit jaar waarschijnlijk een stuk minder rooskleurig zal uitpakken voor de economie en werkgelegenheid. De organisatie wil mensen die door de coronacrisis hun baan kwijt zijn zo snel mogelijk aan nieuw werk helpen, maar worstelt met een groeiende vraag naar de voorzieningen en een doorlopend tekort aan verzekeringsartsen om beoordelingen uit te voeren.
-
PREMIUM
Vernietigende feiten over uithuisplaatsingen: ‘Boze ouders hadden wél gelijk’
Met een vernietigend feitenrelaas van wetenschappers op tafel debatteert de Tweede Kamer morgen over uithuisplaatsingen. Die zorgen vaak niet voor voldoende verbeteringen van de ontwikkeling van een kind, dat net als ouders goede rechtsbescherming tegenover een ‘machtig uitvoeringsapparaat’ moet ontberen. -
PREMIUMmet video
Warmtepomp wordt kleiner en minder lelijk
Nederland moet massaal aan de warmtepomp. Maar zo klein zijn ze niet, dus waar laat je zo’n ding? En waarom zien die buitenunits eruit als een koelwagen? Een kijkje op de VSK Installatiebeurs. -
PREMIUMMet video
Recordaantal vacatures: thuiswerken, tiny house en korte werkweek als lokkertjes
Een recordaantal vacatures staat open, waardoor werkgevers van alles uit de kast halen om personeel te werven. Maar is een scooter of een tiny house wel genoeg?