CPB: Ondanks energieplafond hebben mensen 4 procent minder te besteden

Dit en volgend jaar daalt de koopkracht naar verwachting in totaal met ongeveer 4 procent, als gevolg van de hoge inflatie en de daarbij achterblijvende loonstijging. Het CPB heeft het effect van kabinetsbeleid in scenario’s doorberekend.

Daaruit blijkt dat het prijsplafond de koopkrachteffecten van hogere energieprijzen voor huishoudens wel dempt, maar de koopkracht niet ombuigt naar een plusje. Let wel: dat komt deels door de manier waarop wordt gerekend. Er is een andere manier gekozen om de inflatie te berekenen. Andere reden is dat veel koopkrachtmaatregelen ‘pas’ in januari van kracht worden.

Het CPB waarschuwt tegelijk voor de schulden die het kabinet maakt door het nemen van de maatregelen. Het overheidstekort dreigt naar 3 procent van het bbp te groeien in 2023. CPB-directeur Pieter Hasekamp zegt dat het kabinet daarom moet nadenken over de langere termijn. ,,Het kabinet heeft met de steunmaatregelen tijd gekocht, maar moet nu snel nadenken over een exit-strategie vanaf 2023. We zullen rekening moeten houden met structureel hogere energieprijzen. Een structureel probleem vraagt om structurele oplossingen, het huidige prijsplafond is dat niet.”

Volgens berekeningen van het CPB lopen ongeveer 430.000 huishoudens het risico om de vaste en noodzakelijke lasten (zoals voedsel, woonlasten en energiekosten) niet meer te kunnen betalen. In het ‘strenge winterscenario’ kan dit oplopen tot 500.000 huishoudens. Voorafgaand aan Prinsjesdag -en alle koopkrachtmaatregelen- werd nog gevreesd dat 1 miljoen huishoudens in de problemen zouden komen.

Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij, en abonneer je via Spotify of Apple:

Het CPB, een belangrijk adviseur van het kabinet, zegt te verwachten dat ‘de energieprijzen ook na 2023 hoog blijven’. Als het kabinet dit zou blijven vergoeden voor de burger zou dat een ‘verslechtering van de overheidsfinanciën’ betekenen waarvan ‘de rekening doorschuift naar de toekomst’.

Het CPB schrijft dat ‘generieke koopkrachtmaatregelen’, zoals het energieprijsplafond, ‘ongericht’ zijn. Te weten: niet alle huishoudens hebben de compensatie financieel nodig. Het neemt volgens het CPB bovendien ‘de prikkel weg tot de noodzakelijke energiebesparing en verduurzaming’. ,,Ook kan het huidige beleid de energieprijzen en de inflatie verder opstuwen en verstoort het plafond de werking van de energiemarkt.”

Volgens het CPB moet koopkrachtherstel ‘uiteindelijk primair komen’ uit een ‘aanpassing van de lonen’. ,,Overheidsbeleid kan het beste gericht worden op verduurzaming en energiebesparing en gerichte compensatie van de meest kwetsbare huishoudens.”

Bekijk hier al onze video’s over de politiek: