D66: 10 miljard nodig voor onderwijs

videoD66 wil 10 miljard euro steken in onderwijs en het gratis maken van kinderopvang. Het begrotingstekort mag flink oplopen omdat het onderwijs volgens lijsttrekker Sigrid Kaag ‘een Marshallplan’ nodig heeft. ,,Tegen kennisverlies bestaat geen vaccin.”

Jan Hoedeman & Hanneke Keultjes 12 feb. 2021 Laatste update: 12-02-21, 09:19

Met het geld – 7 miljard euro voor onderwijs en onderzoek en 3 miljard om kinderopvang vier dagen per week gratis te maken – moeten de salarissen van leraren op basisscholen en middelbare scholen gelijkgetrokken worden, komt er een studiebeurs van minimaal 300 euro per maand die niet na vier jaar ophoudt en krijgen kinderen uit armere wijken een gratis warme lunch voorgeschoteld.

In een eerder onderwijsplan van D66 zouden álle kinderen nog een gezonde lunch geserveerd krijgen. Dat blijkt te duur, erkent partijleider Sigrid Kaag. ,,Dit kost 400 miljoen euro. We beginnen daar waar de nood het hoogst is.’’ Op sommige scholen is het een bekend probleem dat kinderen zonder ontbijt naar school komen en ook geen broodtrommeltje meekrijgen. ,,Je kunt niet leren op een lege maag.’’

Kruideniersmentaliteit

Midden in de coronacrisis is er geen geld ‘over’ voor dergelijke investeringen. Om dat toch te kunnen betalen, komt D66 met een belasting op grote vermogens en op vervuilende bedrijven. Maar dat levert niet genoeg geld op. Daarom wil Kaag ook de staatsschuld laten oplopen om extra geld vrij te maken. ,,Bij de vorige crisis is de fout gemaakt om fors te bezuinigen. Dat was een kruideniersmentaliteit. Nu moet er geïnvesteerd worden, die urgentie en noodzaak wordt door het coronavirus alleen maar groter. Maar tegen kennisverlies bestaat geen vaccin.’’

Door dat geld in onderwijs te steken, wordt er volgens haar geïnvesteerd in welvaart voor de toekomst en kan de economie uit het slop worden getrokken. ,,Er is een Marshallplan voor onderwijs nodig”, zegt ze, verwijzend naar het Amerikaanse hulpplan voor Europa na de Tweede Wereldoorlog. Of het grote bedrag bij een eventuele kabinetsformatie een breekpunt wordt, wil ze niet zeggen. ,,Laat anderen mij dan maar overtuigen dat er ook een alternatief is om de economie te herstellen. Die weg ís er niet.’’

Fooien

Als je voor een dubbeltje geboren bent, kon je een kwartje worden. Daar ben ik zelf het product van
D66-lijsttrekker Sigrid Kaag

Ze hekelt VVD en CDA die bij de vorige kabinetsformatie respectievelijk 100 en 200 miljoen voor onderwijs wilden uittrekken. ,,Dat zijn bijna fooien’’, schampert ze. D66 wilde 4 miljard euro investeren. Uiteindelijk werd er 1,9 miljard uitgetrokken. Oud-onderwijsminister Jet Bussemaker (PvdA) schreef in haar deze week verschenen boek dat toenmalig D66-leider Alexander Pechtold vooral met een groot bedrag wilde pronken en zich weinig bekommerde om ‘concrete inhoudelijke resultaten’. Kaag: ,,Bussemakers partij heeft in het vorige kabinet op onderwijs bezuinigd.”

D66 steunde alle onderwijsbegrotingen van het afgelopen decennium en was er sinds 2017 als regeringspartij medeverantwoordelijk voor. Toch is het Nederlandse onderwijs volgens Kaag de afgelopen jaren ‘structureel verwaarloosd’. Daardoor krijgen niet alle kinderen dezelfde kansen. Vroeger, zegt Kaag, kon dat nog wel. ,,Als je voor een dubbeltje geboren bent, kon je een kwartje worden. Daar ben ik zelf het product van.” Nu gebeurt het te vaak dat kinderen die in bepaalde wijken worden geboren een taalachterstand hebben, zegt Kaag, die zij op school niet meer inhalen. ,,Je kunt niet zeggen: jammer, jij bent in de verkeerde wijk geboren.’’

Op de basisschool krijgen leerlingen van laagopgeleide ouders vaker een lager advies voor hun vervolgopleiding dan kinderen van hoogopgeleide ouders, blijkt al jaren uit onderzoek. Dat hardnekkige probleem is niet met geld op te lossen. ,,Geld is een middel’’, stelt Kaag. De gratis kinderopvang is volgens haar ‘niet alleen’ bedoeld om ouders meer te kunnen laten werken, maar juist om kinderen aan de start ‘gelijke kansen op goede taalontwikkeling’ te geven. ,,Je moet beginnen aan de basis.’’

Langere schooldag

Op de basisschool moeten leraren ‘meer waardering krijgen’. Dat moet volgens haar gebeuren door lerarensalarissen over de hele linie te verhogen en door te zorgen dat leraren minder uren voor de klas staan, zodat ze meer tijd krijgen om lessen voor te bereiden. Ook moeten er meer leraren in de klas zijn om achterstanden weg te werken, wordt de schooldag langer om ruimte te maken voor cultuur, sport en huiswerkbegeleiding en worden de klassen kleiner – naar maximaal 23 leerlingen.

Voor al die plannen zijn veel extra leerkrachten nodig, die nu niet beschikbaar zijn. In het onderwijs is momenteel sprake van een lerarentekort, dat met name in de grote steden wordt gevoeld. ,,Dit is geen oplossing voor morgen’’, erkent Kaag. ,,Maar je moet wel ergens beginnen.’’ Als het vak van leraar aantrekkelijker wordt, zal ook de belangstelling voor de lerarenopleidingen toenemen, denkt ze. ,,Als door gratis kinderopvang huidige leraren meer gaan werken, kun je met de bestaande leerkrachten al een deel van onze doelen realiseren.’’

Banen

Kaag zegt niet tot welke hoogte ze de staatsschuld wil laten oplopen, maar benadrukt dat het binnen de Europese begrotingsregels moet blijven. ,,Wij vinden dit plan belangrijk. De economie zal zich herstellen.’’ Onderwijs is volgens Kaag ‘cruciaal’ voor banen. ,,Werkgeversvoorzitter Ingrid Thijssen pleit ook voor meer investeringen in onderwijs. Ons verdienvermogen is daar één op één aan gerelateerd. Willen we middenmoter worden of willen we koploper blijven?’’