Het CDA zei voor de verkiezingen al dat het van de dubbele paspoorten af wil. De noodzaak is met de uitslag van het referendum des te meer aangetoond, vinden de christendemocraten. Van de Turkse Nederlanders die hebben gestemd, koos 71 procent pro-Erdogan.

,,Niet alle mensen met een dubbele nationaliteit hebben een loyaliteitsprobleem met Nederland. Maar dit referendum laat zien dat mensen hier totaal andere opvattingen hebben over de rechtsstaat dan wij. Dat is een probleem. We hebben al van alles geprobeerd, nu moeten we onorthodoxe oplossingen verkennen, zoals de dubbele nationaliteit wegnemen. We kunnen niet alleen theedrinken’’, zegt CDA-Kamerlid Raymond Knops.

Andere rechtse partijen staan er gematigder in. VVD, 50Plus en SGP willen dat de dubbele nationaliteit zoveel mogelijk wordt beperkt, waar dat kan. Voor mensen uit Iran of Griekenland is het bijvoorbeeld juridisch niet mogelijk om afstand te doen van het land van herkomst. In Marokko wordt dat in de praktijk niet geaccepteerd. Turken kunnen meestal wel afstand doen van hun nationaliteit, maar dat heeft onder meer gevolgen voor hun erfrecht.

Nederland ontmoedigt officieel nu al dubbele paspoorten. Nieuwkomers verliezen in principe automatisch hun oorspronkelijke nationaliteit als ze de Nederlandse krijgen, maar er zijn veel uitzonderingen. Voor Turkse Nederlanders geldt dat ‘in principe van ze wordt verlangd’ dat ze afstand doen van hun oorspronkelijke nationaliteit. Ze verliezen het niet automatisch. Daarvoor is een aanscherping van de wet nodig, maar daar is vooralsnog geen Kamermeerderheid voor.

Wel zijn de politieke partijen vrijwel eensgezind in hun verbijstering over de vele ja-stemmers onder Nederlandse stemmers. ,,Je onthoudt het land van je voorvaderen grondrechten waar je zelf van geniet. Wat bezielt je?’’, vraagt VVD’er Han ten Broeke zich af.

Denk-voorman Tunahan Kuzu ziet het probleem niet. ,,De uitslag hoor je te respecteren. Iedereen is wijs en verstandig genoeg om zelf een afweging te maken.’’

De Raad van State wil van het Hof van Justitie in Luxemburg meer weten over het eventueel vervallen van het Nederlandse paspoort van mensen die langer dan tien jaar buiten de Europese Unie wonen. 

De Afdeling bestuursrechtspraak wil er in Luxemburg achter komen of de Nederlandse regeling, waarbij iemand onder bepaalde omstandigheden automatisch de Nederlandse nationaliteit verliest, in overeenstemming is met bepalingen van de Europese Unie. Iemand die de Nederlandse nationaliteit verliest is ook geen 'burger meer van de Europese Unie'.  De aanspraak op alle rechten die hiermee samenhangen, vervalt daarmee ook.