Eerste honderd dagen Rutte III: Juiste chemie in een kabinet zonder gedoe
De eerste honderd dagen van het kabinet Rutte III zijn opvallend rustig verstreken. En dat was nu net de bedoeling toen deze regeringsploeg zonder grote ego's op het bordes werd gezet.
Delen per e-mail
Terwijl hij het Binnenhof wandelend verlaat, reageert minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes verrast op de vraag hoe Rutte III die belangrijke eerste periode is doorgekomen: ,,Ik heb niet eens tijd om terug te kijken. Er liggen zoveel dingen op mijn bord, ik ren en vlieg heen en weer.''
De VVD-minister staat als een van de weinigen in Rutte III volop in de schijnwerpers, met dank aan het Groningse gasdossier. ,,Er gaat een hele provincie op en neer'', sprak Wiebes na de zware beving in Zeerijp. Het kabinet maakte er een erekwestie van om een langverwacht schadeprotocol in elkaar te spijkeren en beloofde de gaswinning fors te verlagen.
Voor een kabinet met zoveel nieuwkomers - Wiebes is een van de weinigen die kan bogen op regeringservaring - zijn de begindagen van de nieuwe ploeg opvallend rustig verlopen. Er is nog geen bungelende minister of staatssecretaris en de achterbannen van de regeringspartijen zijn opvallend kalm. Tegelijkertijd moet worden gezegd dat veel wetgeving nog op zich laat wachten. ,,Ons voornemen is om dit jaar alle grote hervormingen en ambities in de steigers te hebben staan", zegt naamgever Mark Rutte. De echte test komt nog.
Rutte 3 doet het rustig aan. En dat mag eigenlijk geen verbazing wekken. De eerste 100 dagen van een nieuwe kabinetsperiode kunnen een regeringsploeg maken of breken. Ze zijn cruciaal voor de uitstraling. Ze zijn ook vaak een reactie op de start van het vorige kabinet. Ruttes tweede kabinet, met de PvdA, ontplofte in 2012 bijna bij de start toen zijn eigen achterban de inkomensafhankelijke zorgpremie niet slikte. Dat is niet wat je een droomstart noemt.
Dergelijk rumoer bleef uit bij Ruttes zwaarbevochten allereerste minderheidskabinet met het CDA, gedoogd door de PVV. Toen dat in 2010 eenmaal op het bordes stond, spoot het uit de startblokken, door onmiddellijk 'linkse hobby's' te lijf te gaan, onder meer door te snijden in het budget voor ontwikkelingssamenwerking. De toon in de Kamer - rechts tegen links - was daarmee wel gezet. Tegelijkertijd markeerde de daadkracht van de begindagen overduidelijk een reactie op het vechtkabinet Balkenende IV, dat eerst 100 dagen op zijn handen ging zitten met een tour door Nederland. Dat moest anders, vond Rutte.
Zeg nou zelf, het ziet er toch niet ongezellig uit van buitenaf?
Nu is het adagium van het huidige kabinet: geen intern gedoe! Van Rutte III is het vooral een verdienste dat het er is. Na de onmogelijke verkiezingsuitslag van 15 maart 2017, gevolgd door de langste kabinetsformatie allertijden, gaf niemand er een cent voor dat het zou lukken. Hoewel de samenstelling met D66 en ChristenUnie niet voor de hand lag, hebben ze elkaar goed leren kennen. Wiebes: ,,We helpen elkaar allemaal. Zeg nou zelf, het ziet er toch niet ongezellig uit van buitenaf?'' Er staat nu een ploeg die getalsmatig in zowel Tweede als Eerste Kamer de kleinst mogelijke meerderheid heeft. Dat was de VVD een lief ding waard.
Kamers
Soms is het lastiger in tijden van overvloed te doen wat nodig is.
Na zeven jaar eindeloos onderhandelen vanuit minderheidsposities wilde de VVD-top een meerderheidskabinet in beide kamers. Dat is er nu. In de politieke praktijk is de basis zelfs iets steviger. Coalitiepartijen tellen er sowieso de driekoppige SGP bij op, wat in de Tweede Kamer leidt tot 79 zetels en 40 zetels in de Eerste Kamer door de tweemansfractie daar. Mits het natuurlijk niet gaat om voor de SGP gevoelige onderwerpen. Mocht bij de SGP geen steun zijn te vinden, dan wordt die gezocht bij de andere partijen. Het is opvallend dat de bewindslieden uit het derde kabinet veelvuldig door de wandelgangen struinen om met zoveel mogelijk fracties de lijnen open te houden.
Zo liggen er meer bedreigingen op de loer voor de zelfbewuste liberaal/christelijke coalitie. Dat de economie draait als een tierelier en het geld tegen de plinten klotst, heeft ook een andere kant. ,,Ik zeg bij voortduring 'nee' tegen de collega's'', bekent Wopke Hoekstra, de nieuwe minister van Financiën. ,,Soms is het lastiger in tijden van overvloed te doen wat nodig is. Het is mijn rol ervoor te waken dat er een idee ontstaat dat de bomen tot in de hemel groeien. Ik leg uit wat de logica is. Dat we hebben gekozen voor extra uitgaven, maar ook om op langere termijn een degelijke begroting te houden.''
De lastige gesprekken van Hoekstra met zijn collega's gaan niet ten koste van de sfeer. ,,De sfeer die in de Trêveszaal heerst, waar we vergaderen, is enorm positief, van doen en aan de slag gaan!'' Maar wat is het nu voor soort kabinet? Rutte: ,,Er zit een goed team in de Trêveszaal, we zijn gewoon aan het werk.'' En ook andere collega's benadrukken het niet-bijzondere karakter: ,,Het is een kabinet dat gewoon dingen doet met de voeten op de grond'', zegt Defensieminister Ank Bijleveld. Onderwijsminister Arie Slob van de ChristenUnie roemt eveneens de 'goede chemie en mix van bewindslieden'.
Voor de teambuilding zijn alle acht staatssecretarissen elke vrijdag welkom bij de lunch van de ministerraad. ,,Het werkt echt goed als je op vrijdag met een bordje pasta onderling dingen kunt regelen zonder ambtelijk traject'', zegt Stientje van Veldhoven, D66-staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat.
Het werkt echt goed als je op vrijdag met een bordje pasta onderling dingen kunt regelen zonder ambtelijk traject.
Rutte zei kort na de bordesscène dat de partijleiders van de coalitie bewust hebben gekozen voor bewindspersonen 'met een ego dat tegen een stootje kan'. Relatief veel bewindspersonen hebben ervaring in het lokale bestuur, waar bonte coalities meer gemeengoed zijn dan aan het Binnenhof. Ideologische scherpslijperij in de Trêveszaal lijkt te ontbreken. ,,Er zitten veel mensen in die de neiging hebben om heel praktisch naar zaken te kijken", zegt Ingrid van Engelshoven, D66-minister van Onderwijs, die tot en met vorig jaar nog in het gemeentebestuur van Den Haag zat. Van Engelshoven noemt het de 'wethoudersblik'. CDA-vicepremier De Jonge, overgekomen van het Rotterdamse stadhuis, ziet dat ook zo: ,,We zijn met opgerolde mouwen heel goed uit de startblokken gekomen. Het is gewoon een hands on-kabinet."
En daar is eigenlijk niks mis mee, vindt Eric Wiebes: ,,Qua partijen zijn we heel verschillend. Binnen de Nederlandse traditie vind ik dat eerlijk gezegd wel weer normaal. Ja! Maar normaal is ook leuk!''
Verder in het nieuws
-
Peiling: Vertrouwen in ministers ChristenUnie in vrije val
Het vertrouwen van kiezers in de twee bewindslieden van de ChristenUnie zakt in als een plumpudding. Dat blijkt uit de nieuwste peiling van Maurice de Hond. Twee D66-ministers schieten juist omhoog. -
Partijcongres Marijnissen (SP) opent aanval op 'lavendelpolitiek’ Baudet
SP-leider Lilian Marijnissen wil niet dat onze toekomst wordt bepaald door ‘de lavendelpolitiek’ van Thierry Baudet. Dat zei Marijnissen vanmiddag tijdens een speech op het partijcongres in Nieuwegein. -
Ledenvergadering Henk Krol weer gekozen als landelijk lijsttrekker 50Plus
Henk Krol voert bij de komende landelijke verkiezingen, die uiterlijk in maart 2021 plaatsvinden, opnieuw seniorenpartij 50Plus aan. Dat heeft de algemene ledenvergadering vanmiddag besloten. -
Partijcongres Jannie Visscher nieuwe voorzitter SP
Jannie Visscher (58) is gekozen als nieuwe voorzitter van de Socialistische Partij. Ze is de opvolger van Ron Meijer, die eerder dit jaar zijn vertrek aankondigde na verloren Europese verkiezingen. -
Opinie Sportjournalisten, kom in actie tegen Qatar
AD-journalist en -columnist Sjoerd Mossou vindt dat het niet aan individuen is om actie te voeren tegen Qatar als locatie van het WK in 2022. Hein Meurs, als eindredacteur betrokken bij het voetbalmagazine Staantribune en zelf voetballiefhebber, is het daar niet mee eens.
-
Nieuwe cao Personeel ziekenhuizen krijgt er acht procent bij
Een ultieme poging om de cao-onderhandelingen tussen de ziekenhuiswerkgevers en de vakbeweging vlot te trekken, is gelukt. Er ligt nu een deal tussen de onderhandelaars. De leden moeten daar echter nog wel mee instemmen. -
UPDATE Henk Otten en 50Plus helpen stikstofwet aan meerderheid in Eerste Kamer
Henk Otten heeft na een bezoek aan het Torentje zijn zegen gegeven aan de stikstofwet van het kabinet. De kans is groot dat ook 50Plus en SGP volgende week met de wet instemmen, waarmee in de Eerste Kamer een meerderheid vóór is. Zo kan het kabinet de spoedwet zonder hulp van PvdA of GroenLinks door de senaat loodsen. -
Toeslagenaffaire: ‘Belastingdienst negeerde wet veel langer’
De Belastingdienst heeft zich ook de afgelopen drie jaar niet aan de wet gehouden bij het controleren van toeslagen voor kinderopvang. Dat strookt niet wat staatssecretaris Menno Snel van Financiën de Tweede Kamer heeft verteld en evenmin met wat de Belastingdienst de Nationale Ombudsman beloofde. De Belastingdienst zou zich volgens hen sinds 2016 wel aan de wet houden.