Gemeenten krijgen steeds meer jongeren met problemen te verwerken. © Getty Images/Monkey Business

Gemeenten dreigen jeugdzorg en psychische hulp af te stoten

UpdateAls het kabinet niet voldoende extra geld geeft om de lokale jeugdhulp en psychische zorg aan kwetsbare burgers van te betalen, kan het ervan komen dat gemeenten deze taken moeten afstoten. Dat stellen ze in een open brief.

Edwin van der Aa 08-05-19, 07:00 Laatste update: 09:27

Gemeentekoepel VNG schrijft in de brief aan alle inwoners, die vandaag in deze krant staat: ,,Als het kabinet niet bereid is om gemeenten voldoende tegemoet te komen, is het de vraag of wij onze inwoners kunnen geven waar zij recht op hebben. In uw belang moeten wij dan serieus overwegen of wij de gedecentraliseerde taken weer bij het Rijk terugleggen.”

De gemeenten benadrukken dat ze deze verregaande stap niet lichtvaardig zullen nemen. ,,We willen onze jeugd niet in de steek laten.” Maar de lokale overheden zijn al jaren tevergeefs in gesprek met het kabinet over de tekorten in de jeugdzorg en hulp aan psychisch kwetsbare inwoners.

Rillingen over mijn rug

We hebben de afgelopen jaren zo goed ons best gedaan, maar het water staat ons aan de lippen en er moet substantieel geld bij
Hubert Bruls, vicevoorzitter VNG

,,Ik had nooit gedacht dat we deze brief ooit zouden schrijven en de rillingen lopen nu weer over mijn rug”, zegt vicevoorzitter Hubert Bruls van de VNG in een toelichting. Hij is tevens burgemeester van Nijmegen. ,,We hebben de afgelopen jaren zo goed ons best gedaan, maar het water staat ons aan de lippen en er moet substantieel geld bij.”

De afgelopen weken bleek uit verschillende onderzoeken dat gemiddeld één op de tien jongeren momenteel jeugdzorg ontvangt. Sinds de gemeenten in 2015 die handschoen oppakten, is hun aantal met ruim 12 procent gestegen tot 428.000. De vraag is vooral toegenomen op plekken waar het aantal jongeren relatief sterk stijgt, veel jongeren wonen met een niet-westerse migratieachtergrond en de jeugd afkomstig is uit arme of eenoudergezinnen.

De budgetten zijn echter niet meegegroeid. Sterker nog: een aantal gemeenten zag hun inkomsten vanuit het Rijk voor de jeugd de laatste twee jaar teruglopen met meer dan 20 procent, doordat een nieuw model om het geld te verdelen in hun nadeel uitviel. Besparingen dichten dat gat bij lange na niet. Veel gemeenten halen nu geld elders weg of teren in op hun reserves, maar bestuurders geven aan dat deze situatie niet kan voortduren.

Ongewenste gevolgen

Het budget is nu niet altijd toereikend. We moeten kijken welke financiële maatregelen er nodig zijn
Minister De Jonge, Volksgezondheid

,,Als er geen compensatie komt, moeten gemeenten bezuinigen”, meldt de VNG verder in de open brief. ,,Dat heeft ongewenste gevolgen. Denk aan wachtlijsten in de jeugdzorg, overlast in wijken, uitstellen van onderhoud, verhoging van de OZB, bezuinigingen op cultuur en sluiting van bibliotheken, sportcomplexen of andere voorzieningen.”

Het kabinet heeft in de Voorjaarsnota extra geld gereserveerd voor de jeugdhulp, nu is bewezen dat de tekorten waar gemeenten al jaren over klagen ook echt landelijk bestaan en steeds nijpender worden. Hoeveel de gemeenten erbij krijgen, wordt officieel met Prinsjesdag bekendgemaakt.

Maar volgens Bruls, die namens de VNG intensief met het ministerie onderhandelt, gaat het om ‘substantieel minder’ dan de gevraagde 490 miljoen euro en ook nog eens slechts om een eenmalig bedrag. ,,Terwijl we een structurele bijdrage nodig hebben. Die meerjarige oplossing moet er echt komen, anders kunnen we de klus niet klaren.”

Fikse financiële tekorten

Minister De Jonge (Volksgezondheid) zei recent ook nog met de gemeenten in gesprek te zijn over de fikse financiële tekorten. ,,Het budget is nu niet altijd toereikend. We moeten kijken welke financiële maatregelen er nodig zijn. Maar ook wat er breder nodig is om de jeugdzorg te verbeteren.”

De FNV reageert verheugd op de houding van de VNG. Maaike van der Aar, bestuurder FNV Zorg & Welzijn: ,,We zijn positief verrast door de stevige woorden die de VNG gebruikt. Het is nu 3-0 voor goede jeugdzorg. Onze jeugdzorgwerkers voeren al tijden actie en inmiddels hebben werkgevers zich openlijk aangesloten bij onze acties. Nu de VNG de druk nog verder opvoert, kan minister Hugo de Jonge er niet meer omheen. Er moet nú structureel geld bij.”

Eerder stelde de vakbeweging al een ultimatum aan minister De Jonge. De bonden eisen een structureel budget van 750 miljoen euro en een eenmalige investering van 200 miljoen euro voor een arbeidsmarktfonds. Dit geld moet direct gestort worden aan werkgevers en werknemers. Gaat de minister niet voor 1 juni akkoord, dan volgen er acties.