Grote kans op stemmen per post voor verkiezingen volgend jaar

videoHet kabinet onderzoekt de mogelijkheid om bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart volgend jaar per post te stemmen, vanwege het coronavirus. Volgens Haagse bronnen is de kans groot dat er een vorm van ‘briefstemmen’ wordt ingevoerd.

Peter Winterman 9 okt. 2020 Laatste update: 09:20

Bij ‘briefstemmen’ kunnen kiezers hun stem een paar dagen of enkele weken vóór de verkiezingen van 17 maart per post versturen. Ook kan het stemformulier op de verkiezingsdag zelf worden ingeleverd bij een speciaal inleverpunt in de gemeente. Daardoor hoeven kiezers niet in de rij te staan voor het stembureau.

Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) laat uiterlijk begin november weten of het kabinet werk maakt van stemmen per post. Nu is het nog zo dat alleen Nederlanders in het buitenland via de post hun stem mogen uitbrengen. ,,Ik wil alle constructieve voorstellen onderzoeken om te zorgen dat deelnemen aan de verkiezingen voor alle Nederlanders zo makkelijk mogelijk is”, meldt Ollongren.

Bang

Mogelijk worden er locaties afgekeurd, omdat het ondoenlijk is om voldoende afstand te houden
Minister Ollongren

Nu het coronavirus oplaait, voelt het kabinet de druk toenemen om creatieve oplossingen te vinden om de Tweede Kamerverkiezingen door te laten gaan. De vrees is dat vooral oudere, kwetsbare kiezers niet naar het stembureau durven, omdat zij bang zijn om besmet te raken.

Aan stemmen per post kleven wel nadelen. Vanwege het coronavirus kan de postbezorging vertraging oplopen, zoals nu ook in de Verenigde Staten gebeurt. Buiten de stembureaus kan makkelijker worden gesjoemeld met stemformulieren. Ook kan niet worden gecontroleerd of iemand zonder dwang zijn of haar stem uitbrengt.

Ollongren houdt er rekening mee dat komend voorjaar niet alle stembureaus open kunnen. ,,Door maatregelen om de verspreiding van corona tegen te gaan, zoals het houden van 1,5 meter afstand, moeten stemlokalen anders worden ingericht. Mogelijk worden er locaties afgekeurd, omdat het ondoenlijk is om voldoende afstand te houden.’’

In de Verenigde Staten is het op dit moment al mogelijk om per post te stemmen voor de presidentsverkiezingen. © AFP

Eerder open

Niemand wil dat de verkiezingen worden uitgesteld
Jan Paternotte (D66)

Meerdere partijen in de Tweede Kamer stellen voor om een deel van de stembureaus eerder te openen. Kamerleden Jan Paternotte (D66) en Attje Kuiken (PvdA) wijzen op landen als Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten, waar kiezers ook al vóór de verkiezingsdag hun stem kunnen uitbrengen. ,,Door een aantal stembureaus een langere periode open te stellen kan drukte voorkomen worden en hoeft niemand in de rij te staan met anderen’’, zegt Paternotte.

Maar Ollongren was vorige week niet positief over het eerder openen van stembureaus. ‘Het scenario om kiezers twee dagen in plaats van een dag de tijd te geven om te stemmen, heb ik besproken met de gemeenten’, schreef de minister aan de Kamer. ‘Daaruit is gebleken dat dit scenario redelijkerwijs niet uitvoerbaar is voor gemeenten.’ Het zou volgens de gemeenten niet lukken om genoeg stembureaus en stembureauleden te vinden.

Vrijwilligers

Toch houden D66 en PvdA voet bij stuk. ,,Het zijn verkiezingen aan het einde van de winter’’, zegt D66’er Paternotte, die vreest dat het aantal coronabesmettingen dan nog hoog is en er nog geen vaccin is. ,,Het wordt duidelijk een uitdaging om het allemaal veilig te organiseren. Niemand wil dat de verkiezingen worden uitgesteld.’’

Het kabinet regelt op dit moment al via een tijdelijke wet dat kiezers straks drie volmachtsstemmen mogen uitbrengen, in plaats van twee. Ook komen er meer mobiele stembureaus. Verder komt er een apart stembureaulid in elk stemlokaal dat kijkt of het niet te druk wordt en kiezers vraagt zich aan de coronaregels te houden. Volgende maand start een grote wervingsactie om genoeg vrijwilligers te vinden.

Uitstel

Er is altijd nog een kleine kans dat de verkiezingen in maart helemaal niet doorgaan. ,,Het is, hoewel dat thans nog niet het geval is, niet uit te sluiten dat de maatregelen met betrekking tot het coronavirus zodanig zijn dat niet meer op een goede manier invulling is te geven aan de waarborging van het verkiezingsproces’’, meldt Ollongren. ,,In die situatie, en dat heeft een aantal landen om ons heen eerder dit jaar gedaan, is uitstel van de verkiezingen noodzakelijk.’’

Bekijk hier onze video’s over het coronavirus.