Forum voor Democratie vreest samen met PVV, SGP en 50Plus dat het pact de deur wagenwijd open zet voor migratie en wil dat het kabinet afziet van steun. De rechtse oppositie verwijt vooral VVD en CDA, als rechtse partijen, een pakket te steunen ‘waarmee het immigratiebeleid uit handen wordt gegeven’. 

Staatssecretaris Mark Harbers (VVD, Justitie en Veiligheid) stelde dat daar helemaal geen sprake van is. ,Ik zeg het maar gelijk: het doel is niet om migratie te bevorderen. Het doel is om migratie te beheersen. Dat kan alleen door samenwerking met andere landen.”

Harbers herhaalde dat het pact niet juridisch bindend is en dat Nederland zelf zijn migratiebeleid blijft bepalen. ,,Maar het lijkt mij dat migratie erbij gebaat is, dat je er duidelijke regels voor hebt.” De ‘tragiek’ is volgens de staatssecretaris dat veel landen geen duidelijk beleid hebben voor migratie. Het migratiepact zou daar volgens hem iets aan kunnen veranderen, omdat je met het pact in de hand landen kunt aanspreken op hun verantwoordelijkheid.

Terwijl Harbers aan zijn betoog bezig was, begon er een vrouw te schreeuwen vanaf de publieke tribune. ,,Wij, het Nederlandse volk, willen geen Marrakeshverdrag, absoluut niet!” riep de vrouw. ,,Gele hesjes”, zei ze nog toen ze vrijwillig met ordehandhavers meeliep naar de uitgang van de Kamer. Eerder was er al een man die een geel hesje droeg verwijderd van de tribune.  

Het kabinet maakte vorige week vrijdag bekend het akkoord, met daarin 23 doelstellingen voor goed verloop van migratie, te zullen steunen. Hoewel in de tekst meermaals staat vermeld dat de overeenkomst niet juridisch bindend is, geeft Nederland - als stok achter de deur - een stemverklaring waarin nogmaals expliciet staat benoemd dat het pact niet is bedoeld voor nieuwe jurisprudentie rond asielprocedures. 

Toch stelt dat de rechtse oppositie niet gerust. FvD-voorman Thierry Baudet, die als eerste spreker op de lijst stond, noemt de overeenkomst ‘ongelooflijk slecht voor Nederland’. Hij wees er op dat het pact ‘rechten geeft aan illegale en legale migranten, die ze nu nog niet hebben’ en vindt dat daarmee wordt opgeroepen tot migratie. ,,Hoe is het mogelijk om zoiets in 2018 te verzinnen’’, zei hij met harde stem. ,,Dit pact steunen behoort tot de meest onverstandige dingen die dit kabinet kan doen.’’

Volgens PVV-Kamerlid Sietse Fritsma, die over een zelfmoordpact spreekt, wordt het Nederlands belang op onvergeeflijke wijze verkwanseld: ,,Het kabinet tekent dus toch voor méér massa-immigratie, méér islamisering en méér terreurdreiging. De Nederlandse burger moet van dit levensgevaarlijke kabinet bevrijd worden.’’

Baudet diende aan het eind van zijn bijdrage in eerste termijn meteen een motie van wantrouwen in. Dat is ongebruikelijk omdat de andere partijen nog niet aan bod waren geweest. Maar de rest van de Kamer ging er, deels schouderophalend, mee akkoord om de motie in stemming te brengen. Uiteindelijk kreeg Baudet alleen steun van de PVV, die eerder al had aangekondigd met een motie van wantrouwen te zullen komen.

Later op de avond kwam Baudet ook nog met een motie van afkeuring tegen staatssecretaris Harbers. Daarover wordt donderdag pas gestemd, maar het is uitgesloten dat de motie een meerderheid haalt.

Bram van Ojik (GroenLinks) noemt het pact juist ‘in het belang van Nederland’. ,,Hiermee wordt migratie beter beheersbaar en voorspelbaar. Het is niet-bindend. Ik zeg: doen.’’ Ook VVD en CDA - die zich eerder ook nog zorgen maakten - zijn optimistisch gestemd. Het inlegvel van Nederland stelt de partijen gerust dat er geen ‘juridisch bindende consequenties’ aan het pact kleven. Ze vinden dat Baudet ‘spookbeelden’ oproept. 

Maarten Groothuizen van D66 stelde dat het debat over het migratiepact in de Kamer helemaal niet gevoerd had hoeven worden, maar dat het er kwam doordat ‘populisten onjuiste informatie verkondigen en onzin verkopen’. D66 is warm voorstander van het pact, dat er kwam na de internationale vluchtelingencrisis die in 2015 mede ontstond door de oorlog in Syrië. 

Ook de VVD is - na enige aarzeling vooraf - akkoord met steun. ,,We zijn het eens over onder meer het aanpakken van illegale migratie, maar de VVD is ook kritisch. Maar, niet instemmen betekent niet dat andere landen dat ook zouden doen. We zouden onszelf buitenspel zetten’’, aldus Kamerlid Malik Azmani. Ook is het pact niet juridisch bindend’’, herhaalde hij nog maar eens. 

Baudet vroeg Azmani naar VVD-coryfee Frits Bolkestein, die zich vandaag tegen EenVandaag tegen het pact uitsprak. ,,Is hij ook een schreeuwer, zoals uw fractievoorzitter Dijkhoff eerder tegenstanders noemde?’’ Azmani liet zich niet van de wijs brengen. ,,Bolkenstein heeft een andere mening dan de fractielijn. Ik sta hier voor de fractielijn.’’

Madeleine van Toorenburg (CDA) noemt het pact ‘het begin van een oplossing’ ,,Migratie is een mondiaal vraagstuk, dus we moeten wel samenwerken. Dit pact biedt handvatten, het zet de norm.’’ De stemverklaring die Nederland afgeeft in Marrakesh noemde Van Toorenburg vanavond een ‘meesterzet'. 

De afgelopen periode ontstond ook bij een aantal andere landen de vrees dat het akkoord in de toekomst toch zal worden gebruikt om zaken af te dwingen bij de rechter. Onder meer de Verenigde Staten, Hongarije en Oostenrijk hebben om deze reden al laten weten het pact niet te steunen. In België wankelt het kabinet zelfs over het pact. 

Het akkoord wordt tijdens een VN-conferentie op 9 en 10 december bekrachtigd in de Marokkaanse stad Marrakesh.