Een rechter met wetboek in de rechtszaal © ANP XTRA

Hoge Raad na klacht Baudet: rechters gaan niet op stoel politiek zitten

Rechters in Nederland gaan hun boekje niet te buiten als ze rechtmatigheid van overheidshandelen beoordelen, zegt de president van de Hoge Raad. Er blijft heel veel ruimte over voor de politiek om zelf besluiten te nemen.

Edwin van der Aa 17-01-20, 13:52 Laatste update: 14:08

De afgelopen maanden liet vooral Forum-leider Thierry Baudet zich meermaals uit over wat hij ‘de opkomst van de dicastocratie’ noemt; de alsmaar uitdijende macht van rechters, die steeds meer politiek besluiten zouden nemen. Vice-president Thom de Graaf van de Raad van State tikte Baudet vorige maand nog op de vingers over die mening.

President Maarten Feteris van de Hoge Raad zegt nu in een rede die vandaag is gepubliceerd: ,,Op alle terreinen van het recht behoort het in Nederland tot de natuurlijke taak van de rechter om te beoordelen of de toepassing van wettelijke voorschriften in overeenstemming is met regels van hogere orde, zoals regels van EU-recht en internationale verdragen.”

Beslissingen kunnen politiek raken

Zulke rechterlijke beslissingen kunnen volgens de president van onze hoogste rechtbank ‘de politiek raken’. ,,Ze beperken de bewegingsvrijheid van politieke organen, simpelweg omdat ook die zich aan de spelregels van het recht moeten houden.”

Veel gevoelige kwesties - de omgang met IS-kinderen, het stikstofdossier, de Urgenda-zaak, de gaswinning, sluiten van rookhokken in de horeca - explodeerden afgelopen jaar na uitspraken van de rechter. Het roept de vraag op of onze rechters buiten hun boekje gaan.

Feteris verwijst in zijn speech niet naar specifieke controversiële uitspraken. In het algemeen stelt hij: ,, De rechter gaat met dit soort oordelen niet op andermans stoel zitten, hij blijft met beslissingen over de rechtmatigheid van overheidshandelen volledig op eigen terrein. Met erkenning van een ruime, vaak zeer ruime marge voor politieke besluitvorming.”

Geen onrechtmatige besluiten politici

Maar die marge gaat niet zo ver dat de politiek onrechtmatige besluiten zou mogen nemen, aldus de president. ,,Dat wetgever en bestuur een stoel met illegale randjes zouden kunnen claimen en bezetten. In een democratische rechtsstaat is geen plaats voor een rechtsvrije ruimte”, aldus Feteris.

Hij benadrukt in zijn rede, die al werd uitgesproken op 7 januari en vandaag deels is gepubliceerd, tot slot nog wel dat politieke overwegingen geen rol behoren te spelen bij de keuzes die rechters moeten maken.