Op dit moment laat het kabinet spoedmaatregelen in het verkeer, de landbouw en de industrie doorrekenen. Die maatregelen moeten - al op zeer korte termijn - voorkomen dat de woningbouw vastloopt. Een verlaging van de snelheid op snelwegen en provinciale wegen heeft het meeste effect, zo melden Haagse bronnen.

Dat de maximumsnelheid omlaag moet om de stikstofcrisis te beteugelen, was al bekend. Maar het kabinet zei eerder daar pas begin volgend jaar besluiten over te nemen. Dat moment wordt nu vervroegd, om zo woningbouwprojecten uit het slop te trekken. Voor een andere stikstofmaatregel - het uitkopen van boeren - is veel meer tijd nodig.

,,Waar de nood het hoogst is, gaan we die nood lenigen’’, zei stikstofminister Carola Schouten woensdag op het Malieveld. Ze kondigde een zogenoemde drempelwaarde aan voor stikstofuitstoot in de woningbouw. Daardoor kunnen kleine en middelgrote bouwprojecten - ‘tot tweehonderd woningen’ - weer doorgaan.

Maar zo’n drempelwaarde kan alleen worden ingevoerd als daar direct stikstofbesparende maatregelen tegenover staan. Zonder die maatregelen veegt de rechter bouwvergunningen meteen van tafel. ,,Je realiseert eerst stikstofruimte, en die geef je vervolgens uit’’, zegt een Haagse bron. ,,Een deel gaat naar woningbouw. En een deel wordt niet gebruikt, want de stikstofneerslag in de natuur moet uiteindelijk omlaag.’’

Boeren gaan mogelijk ook een bijdrage leveren aan de maatregelen om de woningbouw vlot te trekken. Als veehouders stikstofarm veevoer gaan gebruiken, zou de uitstoot van ammoniak op korte termijn verlaagd kunnen worden. Ook deze optie wordt op dit moment doorgerekend.

De snelle maatregelen leveren geen enorme stikstofwinst op, maar de opbrengst is wel genoeg om een deel van de woningbouwprojecten door te laten gaan. Voor alle andere projecten is het wachten op een advies van de Raad van State, die bekijkt of er een algemene drempelwaarde voor stikstofuitstoot kan komen. Dat wordt pas half december duidelijk.

Met de spoedmaatregelen geeft het kabinet gehoor aan de waarschuwende woorden van de bouwsector, die stelt dat door de stikstofcrisis een nieuwe recessie dreigt. ,,Wij gaan hier geen economische crisis veroorzaken’’, zei minister Eric Wiebes van Economische Zaken woensdag op het Malieveld.

Eerder deze week meldde het kabinet al dat vanaf eind dit jaar de normen voor kunstmatige chemische stoffen (PFAS) in aarde en slib hoogstwaarschijnlijk omhoog gaan, om zo de bouwsector te ontzien.

Het kabinet zoekt naarstig een uitweg uit de stikstofimpasse. Waar de coalitiepartijen overhoop liggen over de veestapel, hebben ze allen een belang om de bouwers hun zin te geven. VVD en CDA steunen de bouwsector, en die partijen vinden net als D66 en ChristenUnie dat het woningtekort moet worden opgelost.

Toch leidt de kabinetskoers tot opgetrokken wenkbrauwen binnen de coalitie. ,,Het lijkt nu alsof er pas wat gebeurt als er een grote demonstratie wordt aangekondigd’’, zegt een coalitiebron. ,,Met zulk ad-hocbeleid is de kans groot dat er nog veel meer demonstraties zullen volgen.’’