Kamer: Onderste steen boven rond ‘afzwakken’ rapport toeslagenaffaire

Alles draait om het zogeheten memo-Palmen. In die ambtelijke notitie werd al in 2017 erkend dat de Belastingdienst ‘laakbaar’ handelde ten opzichte van ouders die verwikkeld waren in strijd over hun kinderopvangtoeslagen. Volgens deze ambtenaar, Sandra Palmen - vandaar de naam memo-Palmen - was de stopzetting van toeslagen voor kinderopvang onrechtmatig. Zij stelde compensatie voor gedupeerden voor.

Sinds de toeslagenaffaire was het altijd de vraag waarom er niets met die waarschuwing is gebeurd. Vorige week publiceerde staatssecretaris Van Huffelen een onderzoek hiernaar door accountantskantoor PwC. Met vooral de vraag waarom het memo ‘verdween’ in de informatiestroom van het ministerie.

Uit het onderzoek bleek dat het memo met zeker 24 ambtenaren binnen de Belastingdienst en het ministerie van Financiën is gedeeld. PwC vond geen bewijs dat er sprake is geweest van een doofpot, al werd het memo dus ook niet gebruikt om in te grijpen. In zowel 2017 als in 2019 verdween het memo in de la.

Dat zit zo. Na de toeslagenaffaire werd deze voormalig directeur-generaal van de Belastingdienst, Jaap Uijlenbroek, verhoord door de parlementaire ondervragingscommissie naar de affaire. Dat was in november 2020. Uijlenbroek zei toen onder ede dat hij ‘op geen enkele manier’ wist van het memo, tot het in oktober 2020 in de publiciteit kwam.

Uit het PwC-rapport blijkt echter dat bij een ambtelijke bespreking op het ministerie op 5 juni 2019 over ‘conceptfactsheets’ is gesproken door Uijlenbroek met andere ambtenaren. In het rapport staat dat toen geen memo-Palmen werd genoemd, maar iets wat werd ‘aangeduid als het interne memo van 2017 van een vaktechnisch medewerker van Toeslagen’. De serie documenten waar dit bij zat, zou ‘op hoofdzaken’ zijn besproken ‘en niet bladzijde voor bladzijde’. Er zouden daarop ‘procesmatige afspraken zijn gemaakt’. PwC schrijft ook nog: ‘Volgens geïnterviewden lag het document ‘memo-Palmen’ tijdens deze bespreking niet op tafel.’

In het conceptrapport van PwC, van een halve maand eerder, is de tekst over dezelfde ambtelijke bijeenkomst iets scherper geformuleerd. Uijlenbroek zou naar ‘de opvolging van het memo-Palmen sinds 2017’ hebben gevraagd. Oftewel heel concreet de vraag: wat is er met dat memo gebeurd? Dat is heel wat concreter dan in de eindversie staat.

En hoe dan ook: heeft Uijlenbroek onder ede gelogen, meineed gepleegd dus, toen hij voor de onderzoekscommissie zei dat tot 2020 ‘op geen enkele manier’ wist van het memo?

Is er gerommeld met het rapport? Volgens PwC is dat niet het geval, blijkt uit een toelichting ,,De wijzigingen die wij tussen 17 september 2021 (toen wij ons conceptrapport hebben opgeleverd) en 29 september 2021 (de datum van ons definitieve rapport) hebben aangebracht, zijn ingegeven door opmerkingen van het ministerie van Financiën, opmerkingen uit wederhoor met (voormalig) medewerkers en bewindspersonen van het ministerie van Financiën en interne kwaliteitscontroles bij onszelf. Dit is een gangbaar proces.”