Lokale partijen blijven de grootste én winnen meer terrein

Historisch lage opkomstHet is partijen niet gelukt de kiezer massaal te mobiliseren. De opkomst was met 50,5 procent historisch laag. Lokale partijen winnen opnieuw terrein, landelijke coalitiepartijen leveren iets in. De SP verliest fors.

Niels Klaassen, Tobias den Hartog 16 mrt. 2022 Laatste update: 17-03-22, 13:48

De kiezer heeft de gemeenteraadsverkiezingen meer dan ooit genegeerd. De opkomstcijfers in grote steden als Amsterdam (46 procent ditmaal, was nog 52 in 2018) en Rotterdam (39 procent, was 47) bleken gisteravond een vroeg voorteken van een historisch dieptepunt: landelijk ging slechts 50,5 procent van de kiesgerechtigden naar het stemlokaal.

De stemmen gingen meer dan eerder naar lokale partijen: samen scoren zij 36 procent, omgerekend ruim 3400 van de dik 8000 raadszetels. Het CDA levert als verwacht wat in, maar met 11,2 procent van de stemmen niet zoveel als peilers voorspiegelden.

Hart voor Den Haag-lijsttrekker Richard de Mos met Rita Verdonk in Den Haag: ook daar wordt een lokale partij de grootste. © ANP

De VVD wordt de grootste landelijke partij in de raad, met 11,5 procent van de stemmen (dat was in 2018 nog 13,1). VVD-leider en premier Mark Rutte vierde die koppositie gisteravond in Den Haag, maar benadrukte dat de lage opkomst een beroerd gegeven is. Volgens Rutte speelt de ‘verschrikkelijke oorlog’ in Oekraïne de verkiezingen parten, omdat daar minder aandacht voor was in aanloop. ,,Maar dat moeten we analyseren.”

D66, GroenLinks en CU verliezen licht, de PvdA noteert juist een bescheiden winst. De Partij voor de Dieren wint terrein, net als lokale nieuwkomers van Volt, Bij1, BvNL en Forum voor Democratie.

Bekijk met onderstaande kaart de uitslag in jouw gemeente. Klik of zoek op je gemeente en daarna op coalitiebouwer om te kijken welke coalities er mogelijk zijn. De tekst gaat daarna verder.

Pijnlijk is vooral het verlies voor de SP: de partij van Lilian Marijnissen gaat van 4,2 procent in 2018 naar 2,7 procent nu, de grootste daling van deze verkiezingen. Marijnissen moest zelfs de leidende positie in SP-hometown Oss inleveren. ,,We moeten niet wegkijken van de reële problemen van mensen. Misschien hebben we dat te lang gedaan. De SP kan juist een bondgenoot zijn van mensen in hun strijd voor een eerlijker Nederland.”

De uitslagen tonen een verdere verbrokkeling van het lokale politieke landschap. Alleen al in Rotterdam bemachtigen drie nieuwkomers een plek in de gemeenteraad, met Volt, Bij1 en Forum voor Democratie. Door de versplintering dreigt coalitievorming steeds lastiger te worden op veel plekken.

Thierry Baudets Forum weet in meerdere steden een zetel in de gemeenteraad te bemachtigen. ,,Op dit moment varen wij een pad dat niet door iedereen wordt gevolgd”, zei Baudet op de uitslagenavond in het Limburgse Baarlo. ,,Ik had misschien ietsje meer verwacht maar ben overall wel tevreden. Wat wij willen is zo anders. Dus wij zijn sowieso een minderheidsstandpunt.”

Luister ook onze podcast Politiek Dichtbij

Verder doet GroenLinks het verrassend goed in diverse steden, met een ruime winst in Nieuwegein, maar ook een plus elders. En in Rotterdam streeft de partij zelfs de VVD voorbij als tweede partij na Leefbaar Rotterdam. Partijleider Jesse Klaver reageerde opgetogen bij de uitslagenavond: ,,Ik had met alles rekening gehouden, maar wat we nu zien is ongelooflijk bijzonder.”

Opvallend is ook dat PvdA na een periode van neergang weer de grootste partij in Amsterdam lijkt te worden, net voor GroenLinks. Partijleider Lilianne Ploumen gooide er woensdagavond een euforische toespraak tegenaan: ,,Hoe is het met jullie?! Goed?! Dat komt omdat Amsterdam rood kleurt! Wij zijn de grootste van Amsterdam!!!”

Vooraf werd al gevreesd voor de lagere opkomst. De oorlog in Oekraïne overschaduwde deze stembusgang. Peilers stellen dat die zorgen over de Russische invasie de aandacht voor deze verkiezingen wegdrukte. Diverse landelijke kopstukken kwamen ook niet toe aan campagnewerk.

In bijna alle uitslagen zijn de gemeenten bekend. In de meeste gemeenten zijn lokale partijen groter geworden. © ADR

Reageren kan onderaan dit artikel. Alleen reacties voorzien van een volledige naam worden geplaatst. We doen dat omdat we een debat willen met mensen die staan voor wat ze zeggen, en daar dus ook hun naam bij zetten. Wie zijn naam nog moet invullen, kan dat doen door rechts bovenaan op onze site op ‘Login’ te klikken.

Bekijk hier al onze video’s over de politiek:

93 reacties

Plaats hier je reactie

Resterende karakters 500

Martin Geuzinge

2 maanden geleden

Er moet een nationaal kabinet komen. Dat wil zeggen alle partijen die aan de 2e kamerverkiezingen mee mogen doen, gaan ongeacht de verkiezins uitslag, dan gewoon plaats nemen in het Nationaal kabinet dat dan uitgebreid wordt naar 200 zetels. Elke partij krijgt dan een aantal zetels aan de hand van hun aandeel aan stemmen. Geen uitsluitingen meer, geen handjeklap in torentjes of achterkamertjes meer. Heel Nederland regeert dan mee. 2e kamer kan dan weg. Besluiten worden door te stemmen genomen.
Peter de Jong

2 maanden geleden

Als minder dan 50% van de kiesgerechtigden in een gemeente hun stem hebben uitgebracht, is er geen democratisch mandaat meer. Er kan dan geen democratisch bestuur worden gevormd. Het enige, dat de gemeente dan nog kan doen, is nieuwe verkiezingen uitschrijven. Halen die weer niet een meerderheid dan is er duidelijk geen draagvlak meer. Het gemeentebestuur kan zich dan alleen nog maar opheffen en de gemeente overdragen aan de burgers.
Christa Tache

2 maanden geleden

En voor al die mensen die er nog in geloven, met al die partijen moet je gaan samenwerken. Dat ene puntje war je nu juist voor op die ene partij stemde wordt weg onderhandeld bij formatie dus krijg je vooral wat je nu niet wilde. Want dat ene puntje haalt het nooit als je de enige bent.dus krijg je waar iedereen het toch al over eens was. Tja 44 jaar stem ervaring. Met ouder worden wordt je wijzer. En waar die windmolen komt bepaald eneco en anderen, wij niet
Wybo Van Leeuwen

2 maanden geleden

Eerst zal de politiek weer geloofwaardig moeten zijn voordat ik weer ga stemmen. Ik denk dat heel veel mensen hetzelfde vinden. In Breda is er een poppenkast dit weekend…..daar ga ik wel heen.
Geert Stuiver

2 maanden geleden

Het zou interessant zijn om het AD een landelijke poll te laten organiseren met de volgende stelling: Stel, er zou in Nederland een stemplicht en een kiesdrempel bestaan, waarbij je MOET stemmen op één van de negen grootste partijen van Nederland en één lokale partij, Partij Gemeentebelangen. Op welke partij zou je dan bij de Gemeenteraadsverkiezingen hebben gestemd? VVD, D66, PVV, CDA, PvdA, SP, GroenLinks, PvdD, ChristenUnie of Gemeentebelangen?