Komende woensdag presenteert Remkes zijn advies aan het kabinet. De VVD-coryfee leidt een college dat oplossingen moet vinden voor de stikstofcrisis in Nederland, waardoor duizenden bouwprojecten stilliggen. Uit het advies - dat deze week in kleine kring is verspreid - blijkt dat Remkes het kabinet oproept om een pakket met noodmaatregelen in te voeren.

In zijn advies geeft Remkes aan dat de natuur in Nederland beschermd moet worden. De Raad van State bepaalde dat veel bouwvergunningen onwettig zijn, omdat natuurgebieden door de uitstoot van stikstof worden aangetast. Het kabinet moet daarom in actie komen om de hoeveelheid stikstof te verlagen. Volgens Remkes kan dat het snelst in de landbouw en het verkeer. In die twee sectoren moet het kabinet met spoed zogenoemde ‘bronmaatregelen’ treffen.

Daarbij valt te denken aan forse inkrimping van de veestapel, zeker in de omgeving van de vele natuurgebieden die Nederland rijk is. Bij de landbouw komt veel ammoniak vrij, in het verkeer gaat het om ongezonde stikstofoxiden. Door de maximumsnelheid op wegen te verlagen, neemt de uitstoot direct af.

Remkes adviseert om maatregelen te treffen in álle sectoren, maar landbouw en verkeer springen eruit. Door de maatregelen moet het op korte termijn weer mogelijk worden om projecten door te laten gaan, zoals woningbouw en de aanleg van wegen en andere infrastructuur. Daarin moet kabinet samen met provincies optrekken.

VVD’er Remkes sluit uit dat natuurgebieden geschrapt kunnen worden, om zo onder de stikstofregels uit te komen. Binnen zijn eigen partij klonk die wens eerder wel, net als bij werkgeversorganisatie VNO-NCW en boerenbelangenbehartiger LTO. Voorzitter Hans de Boer van VNO-NCW zei in augustus dat hij ‘minder en grotere natuurgebieden’ wilde.

Het advies van Remkes is belangrijk: verschillende ministers verwezen de laatste weken allemaal naar de oud-minister als hen werd gevraagd naar een oplossing voor de stikstofellende. Ook premier Rutte deed dat deze week nog tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, waarbij hij zei dat er ‘geen taboes’ zijn.

Dat betekent mogelijk ook dat Rutte afscheid moet nemen van zijn VVD-stokpaardje: met 130 kilometer per uur over de snelweg scheuren. Begin deze maand moest verkeersminister Van Nieuwenhuizen al een streep halen door het plan om overdag 130 kilometer per uur te rijden op de A2 tussen Amsterdam en Maarssen.

Ook dat kwam door de uitspraak van de Raad van State, die een einde maakte aan het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Dit vergunningensysteem van de overheid bleek in strijd met Europese afspraken, omdat bij projecten niet hard werd gemaakt dat de stikstofuitstoot in de toekomst omlaag zou gaan. Daardoor liggen naar schatting 18.000 projecten stil.

Voor de allerkleinste projecten - zoals de bouw van een dakkapel - vond minister Schouten van Landbouw eerder deze maand een oplossing: ze liet een nieuwe rekentool ontwikkelen waaruit duidelijk wordt hoeveel stikstof een bouwproject veroorzaakt. Is dat nihil, dan volgt ‘gewoon’ weer een vergunning.

Maar voor alle grotere projecten biedt de rekentool geen soelaas. En dus legt Remkes de optie nu prominent op tafel om maatregelen te nemen op landbouw- en verkeersgebied. Net als verlaging van de maximumsnelheid ligt ook het snijden in de veestapel hypergevoelig in de coalitie. Toen D66 er deze maand voor pleitte om de veestapel in Nederland te halveren, reageerden coalitiegenoten CDA en VVD woedend.

Wel liet CDA-fractieleider Pieter Heerma deze week doorschemeren dat hij voelt voor het uitkopen van boeren die geen bedrijfsopvolger hebben. ,,Dan kan het voeren van een goed gesprek over een eerlijke prijs voor nog aan te wijzen dure bouwgrond weleens effectiever zijn om tot oplossingen te komen’’, zei Heerma in de Tweede Kamer. Toch is dat wat anders dan het actief uitkopen van boeren die niet willen stoppen, wat mogelijk nodig is om de stikstofimpasse te doorbreken.

Het kabinet neemt een week de tijd voor een reactie op het advies van Remkes en de pijnlijke maatregelen die nodig zijn. Het werk van Remkes is na woensdag nog niet klaar. Naar verwachting komt zijn adviescollege volgend jaar met een voorstel voor een compleet nieuw stikstofbeleid.

Lees ook: Waarom ligt half Nederland stil? En 13 andere vragen over stikstof  (Premium)

Nederland heeft een stikstofprobleem. Maar wat is stikstof eigenlijk? En waarom vormt het een probleem? Prof. dr. ing. Jan Willem Erisman (Vrije Universiteit) geeft uitleg. Bekijk de video: