'Meer geld? Dan meer migranten opvangen'

Met die ruime invulling van het begrip ‘conditionaliteit’ (voorwaarden stellen), hopen sommige leiders in Brussel twee of meer vliegen in één klap te slaan. Dwarsliggende landen financieel op de knieën dwingen, zo luidt hun redenering, is effectiever dan een langdurige gang naar de Europese rechter.

De Duitse bondskanselier Angela Merkel lanceerde als eerste het idee om ‘de ruimhartige steun’ aan achtergebleven regio’s, waaraan zij in absolute termen het meest betaalt, te koppelen aan de opname van faire aantallen vluchtelingen. ,,Wie niet solidair is, Europese regels schendt en niet meewerkt aan beheersing van de migratie moet daar een prijs voor betalen”, aldus ook EP-voorzitter Antonio Tajani. Macron zou evenzeer gewonnen zijn voor stevige voorwaarden, zeker op het vlak van de rechtsstaat (die vooral in Polen en Hongarije onder druk staat).

Ineens staat premier Rutte minder alleen. Hij is nog steeds de aanvoerder van een kleine minderheid (vier à vijf landen) die zich fel verzet tegen meer geld voor Brussel, maar als het gaat om voorwaarden stellen aan de ontvangers en om het snoeien op bestaande hoge uitgaven om nieuw beleid te financieren, is hij lid van een veel grotere club. Rutte wil vooral dat landen zich houden aan de Europese tekortafspraken en strikt alle aanbevelingen uit Brussel opvolgen om tot groei te komen.

De discussies over de volgende meerjarenbegroting (voor na 2020, de eerste zonder de Britten) zijn daarmee pas geopend. Landen gebruikten deze eendaagse informele top vooral om hun eigen posities te markeren, en die van Nederland is inmiddels wel duidelijk: geen geld erbij, geld voor nieuw beleid (Europese defensie, innovatie, de verdere digitalisering van Europa, cyberveiligheid, Europese grensbewaking en een Europees migratiebeleid) zoeken in bezuinigingen op oud beleid (landbouw en regiosteun) en geen hogere afdracht voor Nederland. 

De Europese Commissie en de meeste lidstaten willen er over een periode van zeven jaar 100 à 200 miljard bij (bovenop de 1.000 miljard van nu), het Parlement zelfs 300 miljard. Rutte wil dat absoluut tegenhouden en zit er stevig in, maar weerstond na afloop de verleiding om daar in dit stadium al te grote woorden aan te wijden: ,,Dit hele proces gaat potentieel twee jaar duren. Dan is het een beetje potsierlijk om al meteen een nucleaire raket af te vuren.”