Minister: Niet Dick Schoof, maar lagere ambtenaren zaten aan MH17-onderzoek

Schoof, die nu baas van de AIVD is, liet in 2015 het functioneren van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) onderzoeken, waarover hij toen de leiding had. Uit openbaar gemaakte documenten bleek eerder dat op deze ‘onafhankelijke studie’ van de Universiteit Twente druk werd uitgeoefend door medewerkers van Schoof en hemzelf.

Zo wilden ambtenaren van Schoof conclusies afgezwakt hebben, stuurde hijzelf op vragen die geïnterviewden werden voorgelegd en bemoeide de toenmalige NTCV-baas zich met de samenstelling van de commissie die het onderzoek begeleidde, net als met de reikwijdte van de studie en de publicatiedatum.

Volgens Grapperhaus spitste de bemoeienis van Schoof zich toe op de opzet van het onderzoek en niet op het eindresultaat. Schoof kon absoluut niet leven met kritiek uit dat rapport. Hij was zo boos dat hij een eerdere afspraak om de onderzoekers te ontvangen liet afblazen.

Uit een tijdlijn  van wat er achter de schermen gebeurde, die Grapperhaus op verzoek van de Tweede Kamer heeft gestuurd, blijkt echter nogmaals dat medewerkers van Schoof – al dan niet met zijn medeweten – flink druk zetten op de onderzoekers uit Twente. 

Toen de hoofdconclusies in concept op tafel lagen, had de NCTV zoveel commentaar, dat het onderzoeksinstituut van het ministerie, het WODC, waarschuwde dat het een beetje uit de hand liep. Het adviseerde de NCTV ‘om zich te onthouden van detailbecommentariëring van hoofdstuk 10, omdat het de indruk kan wekken dat de NCTV zich te veel bemoeit met het cruciale conclusiehoofdstuk’.

Uit de tijdlijn blijkt toch dat er op 2 december, kort voordat de hoofdstukken werden aangepast, ook nog ‘telefonisch overleg’ is geweest tussen de NCTV en het WODC, over de ‘voortgang van de evaluatie'. Wie er exact belde en of dat Schoof was, staat niet vermeld.

Uiteindelijk werd de tekst toch aangepast. De hoofdconclusie van de studie werd afgezwakt. Dat de crisisbeheersingsorganisatie onder Schoof ‘slecht’ functioneerde, werd veranderd in ‘niet goed’. De Universiteit Twente liet weten dat het nog steeds achter de veranderde versie staat. De inhoud zou overeind zijn gebleven, er zou slechts sprake zijn van ‘redactionele aanpassingen'. 

De Tweede Kamer heeft deze week een debat over alle bemoeienis. Dan zal de oppositie toch weer de pijlen op Schoof richten. Nog voor de start deed hij persoonlijk suggesties voor wie het onderzoek zou doen. Die werden overigens wel weggewuifd, want ‘te politiek’. Ook drong Schoof aan op meer aandacht voor de ‘operationele inzet’, maar dat weigerden de onderzoekers. Het mocht er niet worden ‘ingefrommeld’. ‘Voet bij stuk houden’, staat er in een e-mail. Schoofs suggestie om ‘internationale politieke dynamiek’ te betrekken, vond wel gehoor. Net als enkele suggesties voor de vragen aan geïnterviewden.

Hoewel Grapperhaus in zijn brief Schoof uit de wind probeert te houden, zei minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) van hetzelfde departement al wel dat Schoof ‘op onderdelen’ beter ‘meer afstand’ had kunnen houden van het onderzoek.

De bemoeienis met het onderzoek is pijnlijk, omdat het de zoveelste keer is dat ambtenaren probeerden onderzoek te beïnvloeden.