Nieuwe generatie fractievoorzitters: 'Weer ruimte voor ideologie'

Vijf jonge fractievoorzitters in de Tweede Kamer zijn samen 101 jaar jonger dan de vijftigers die ze zijn opgevolgd. Wat bindt die nieuwe generatie dertigers?

,,Wij hebben een gedeelde geschiedenis'', zegt GroenLinksleider Jesse Klaver. ,,We dansten op dezelfde muziek en zijn opgegroeid met internet, dat was niet iets nieuws voor ons. We communiceerden via Hyves, Facebook en MSN. De oudere generatie zag de LPF van Fortuyn als indringer.''

D66-fractievoorzitter Rob Jetten: ,,Toen we de politiek begonnen te volgen, was er de aanslag op de Twin Towers, de opkomst van Fortuyn en de wereld die in brand vloog. Twitter werd gelanceerd toen ik voorzitter was van Jonge Democraten (JD).'' Zijn JD-bestuur dook meteen op de mogelijkheid om filmpjes via Twitter te verspreiden.

Ze zijn geboren in de jaren 80, D66'er Rob Jetten (32 jaar), SP'er Lilian Marijnissen (33), GroenLinkser Jesse Klaver (33) en VVD'er Klaas Dijkhoff (1981) En met een beetje goede wil kan de vorige week aangetreden CDA'er Pieter Heerma (41) ook bij jongere, nieuwe generatie fractieleiders worden gerekend.

De vijftigers zijn weg: Buma, Pechtold, Roemer, Zijlstra en Van Ojik. Zij studeerden in de zakelijke jaren 80 waar punk en kraken hun jeugd bepaalden.

De nieuwe generatie offert haar leven niet aan de politiek, zoals veel voorgangers deden. ,,In deze hotsknotswereld van het Binnenhof wordt er door deze generatie toch aan gewerkt iets van een gezinsleven te kunnen hebben'', zegt Pieter Heerma. Voor de generatie van zijn vader was dat geen issue.

Onderling praten ze over dingen waar ze tegenaan lopen. Zo zoekt Jetten Marijnissen weleens op. ,,Zij heeft een familienaam te dragen (vader Jan was oprichter SP, red.) en ik moet de grote schoenen van Alexander Pechtold vullen. Hoe ga je daarmee om?'' Maar ook de aanslag op hun privéleven. ,,Hoe maak je tijd voor jezelf in het weekend?''

Hij ziet het verschil, de 64-jarige Bram van Ojik die het stokje aan Klaver gaf. Als de jongere fractieleiders zich verdringen rond de interruptiemicrofoons, kijkt hij daar met plezier naar. ,,Ik zie een ontspannener manier van politiek bedrijven. Optimistisch en bereid tot samenwerking.''

Van Ojik signaleert ook dat deze tijd de fractieleiders krijgt die ze verdient. Want de tijd van de grote tweepartijencoalities is voorbij. Het zullen er in de toekomst weer vier of vijf zijn. De karakterstructuur van de fractievoorzitters past op die situatie dat je elkaar moet kunnen vinden.

,,Het is ook niet toevallig dat juist deze mensen aan de knoppen zitten. Ze zijn genegen elkaar op te zoeken en elkaar - voorbij de ideologische verschillen - te vinden'', stelt Van Ojik. Ideologie was niet dominant voor de meeste vertrokken vijftigers. De Nederlandse overheidsfinanciën moesten gesaneerd en dat bepaalde het Binnenhof lange tijd.

Maar ineens ontstond er vorig jaar bij de laatste algemene beschouwingen een debat over kapitalisme tussen de socialist Marijnissen en liberaal Dijkhoff. ,,Daar kregen we veel leuke reacties op'', zegt Lilian Marijnissen. ,,Eindelijk ging het weer eens over ideologie. De voors en tegens van kapitalisme. Heerlijk!''

VVD-fractieleider Klaas Dijkhoff: ,,Ik vind dat bij de dertigers meer bevlogenheid is. We hebben niet meer de hoop dat de wereld vanzelf vrijer wordt zoals in de jaren 90 werd gedacht. Ik zie wel afnemen dat de toon belangrijker is dan de inhoud. En we relativeren ook meer.''

Het gaat weer over politieke vergezichten. D66'er Jetten: ,,Ik merk dat deze generatie bezig is om ideologie weer meer in de politiek te brengen. In de jaren 90 en begin deze eeuw ging het over globalisering en de vrije markt. Inmiddels vindt men het tot en met de VVD niet gek als de overheid een rol op zich neemt.''

Klaver: ,,Ik denk dat wij op het juiste moment politiek leiders zijn. Ons tijdperk begint. Rutte gaf leiding in de economische crisis. Nu het einde van zijn tijdperk nadert, is er weer ruimte voor ideologie.''

De laatste periode dat in de Haagse politiek ideologie domineerde, was in de gepolariseerde jaren 70, toen de verhoudingen verzuurden en samenwerking tussen links en rechts onmogelijk werd. De dertigers voelen daar niet voor. Marijnissen: ,,We zijn wel heel pragmatisch. We zijn wars van politieke spelletjes en elkaar een oor aannaaien. Waar kunnen we elkaar wél vinden? We willen de wereld veranderen!''