Alle Tweede Kamerfracties hebben vandaag een motie van GroenLinks ondertekend waarin wordt uitgesproken dat de parlementaire enquête er moet komen. Zo’n enquête is het zwaarste onderzoeksmiddel dat het parlement heeft: getuigen worden onder ede verhoord en zijn strafbaar als ze niet meewerken of liegen.

Opvallend is dat óók de VVD – van minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat – de enquête steunt. De regeringspartij leverde vóór dit kabinet ook de minister die over de gaswinning in Groningen ging: Henk Kamp. Die hield vol dat afbouwen van de gaswinning niet kon zonder dat in Nederland een tekort aan gas zou ontstaan.

,,We hebben nu besloten de gaswinning stop te zetten, maar ik vind het heel begrijpelijk dat daar goed naar gekeken wordt’', reageerde Wiebes na overleg met ambtgenoten in Brussel. ,,We hebben er heel veel baat bij gehad, maar de afgelopen tien jaar hebben we natuurlijk onvoldoende snel onder ogen gekregen dat het voor Groningers hele negatieve consequenties had’', aldus de bewindsman. ,,Wat we misschien zullen leren uit die parlementaire enquête is dat een heleboel dingen uit de eindfase aan de late kant waren.’’

De enquête begint pas als de schadeafhandeling en versterking van huizen goed op orde zijn. ,,Daarna zal het me misschien een beetje in de weg zitten, maar ik vind waarheidsvinding ook belangrijk. Ik hoop dat het ook in Groningen helpt het vertrouwen weer te herstellen.’’

De VVD wil, net als de andere partijen, dat de enquête pas begint als de versterking van meest risicovolle woningen in Groningen structureel op gang is gekomen. Een andere voorwaarde is dat de organisaties die de versterkingsoperatie en schadeafhandeling moeten regelen, ‘zijn opgericht, wettelijk verankerd en functioneren.’
,,Dat zou deze regeerperiode nog moeten kunnen’’, zegt GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee, indiener van de motie.

De SP heeft haar bedenkingen bij de vage formulering in de Kamermotie over de start van de enquête. Kamerlid Sandra Beckerman: ,,Wij zullen iedere motie mee tekenen die uiteindelijk leidt tot een parlementaire enquête, maar het is volstrekt onduidelijk voor ons wanneer die er echt komt. We blijven pushen in de Tweede Kamer op een snelle uitvoering van deze wens.’’

Van der Lee verwacht dat de organisaties eind dit jaar op poten staan. Ook denkt hij dat de versterking en schadeafhandeling dit jaar op gang kan komen. ,,Maar over wanneer de enquête precies kan starten, is discussie mogelijk’’, erkent Van der Lee. Voor het afwikkelen van schades en de versterking van huizen ligt namelijk geen planning vast. ,,Het gaat er vandaag om dat de héle Tweede Kamer uitspreekt dat die enquête er echt komt.’’ 

Van der Lee: ,,Terwijl heel Nederland profijt heeft gehad van de opbrengst van de gaswinning, zitten veel Groningers nog dagelijks met schade of in nog niet versterkte huizen en leven velen van hen in grote onzekerheid. Het is belangrijk dat een eensgezinde Tweede Kamer nu over de komst van een parlementaire enquête zekerheid biedt. Er zal daarin publieke verantwoording worden afgelegd over keuzes die door betrokken personen, bedrijven en instanties zijn gemaakt.’’

Het wordt de 21ste parlementaire enquête in de Nederlandse geschiedenis. De laatste grote enquête liep van 2013 tot 2015 en ging over het debacle met de Fyra-trein.

De roep voor een parlementaire enquête over de gaswinning in Groningen is niet nieuw. Eerder vroegen onder meer de Partij voor de Dieren, de SP en de ChristenUnie hierom. Eind vorig jaar dienden GroenLinks en de PvdA een motie in voor een enquête, maar die werd aangehouden. Op verzoek van de coalitiepartijen is vervolgens onderhandeld om tot de motie te komen die vandaag wordt ingediend.