Het was de meest in het oog springende voorwaarde die het kabinet in juni verbond aan het 3,4 miljard euro kostende noodpakket voor KLM: om het hoofd boven water te houden en in de toekomst concurrerend te blijven moet KLM 15 procent snijden in de kosten. Onderdeel van deze bezuiniging is een ‘substantiële bijdrage’ van het personeel, waarbij de ‘sterkste schouders de zwaarste lasten dragen’, schreef minister Wopke Hoekstra van Financiën aan de Tweede Kamer.

En toen kwamen die twee, cruciale zinnen waarover de storm nog altijd niet is gaan liggen: ,,Dit houdt in dat de werknemers die minstens driemaal modaal verdienen ten minste 20 procent moeten inleveren op hun arbeidsvoorwaarden. Voor lonen vanaf modaal gelden lagere percentages, lineair oplopend tot 20 procent.”

Een ‘dictaat’, briesten de vakbonden, die menen dat de regering het arbeidsrecht terzijde schuift door loonsverlagingen af te dwingen. Door de harde ondergrens van 20 procent eraf doet Hoekstra volgens hen afbreuk aan hun wettelijk verankerde positie als onderhandelingspartner aan de cao-tafels. Dat het personeel een bijdrage levert in de vorm van een loonoffer is nog niet eens zo omstreden. Maar dat Hoekstra en KLM al precies hebben afgesproken hoeveel er minimaal ingeleverd moet worden steekt. En het mag niet, menen zij.

Hoekstra geeft tot dusver geen sjoege. De Europese Commissie heeft het steunpakket voor KLM immers goedgekeurd, inclusief de voorwaarden die zijn gesteld. Kortom, er is volgens hem geen vuiltje aan de lucht.

KLM-piloten verenigd in de Stichting Piloten Aandelen Air France-KLM (SPAAK) gooien het nu over een andere boeg. Zij hebben een belang van 2,51 procent in het moederbedrijf en hebben nu als aandeelhouder vragen gesteld aan de board of directors van Air France-KLM. In een brief stellen zij dat KLM niet zal kunnen voldoen aan de ‘precies voorgeschreven verlaging van arbeidsvoorwaarden’, omdat die voorwaarde in strijd is ‘met internationaal arbeidsrecht’. SPAAK wil daarom dat het concern gaat heronderhandelen over de voorwaarden.

Erg kansrijk lijkt die oproep niet. ,,Het is aan KLM en de vakbonden om afspraken te maken over de precieze uitwerking”, zo houdt het ministerie van Financiën de boot af.

In de Tweede Kamer kunnen de piloten op weinig begrip rekenen. CDA-Kamerlid Jaco Geurts, een partijgenoot van Hoekstra, wil niet weten van heronderhandelingen. ,,Voor de toekomst van KLM, Schiphol en Nederland is er een steunpakket met duidelijke afspraken gekomen. Op die manier kunnen vele banen behouden blijven. Ernstig dat KLM-piloten zoiets op het spel zetten”, zegt hij.

Ook voor PvdA-Kamerlid Henk Nijboer staat vast dat de piloten inleveren. ,,Het kan niet zo zijn dat duizenden medewerkers, zoals grond- en cabinepersoneel worden ontslagen en piloten niet bijdragen. Het is heel redelijk dat bonussen moeten worden ingeleverd en salarissen aan de top worden beperkt. Dat geldt voor iedereen, dus ook voor piloten. Het gaat wel om belastinggeld.”