PVV én SP met lege handen

De PVV heeft in elke Nederlandse gemeente een verlies moeten incasseren. De grootste klappen kreeg de partij van Geert Wilders in haar oude bolwerken. Edam-Volendam bijvoorbeeld. Vijf jaar geleden, bij de vorige Europese verkiezingen, was de PVV daar verreweg de grootste partij geworden met 31,1 procent van de stemmen. Nu bleef de partij steken op 5,8 procent.

In Rotterdam en Schiedam was de PVV vijf jaar geleden ook de grootste partij, maar na donderdag is de partij van Wilders daar zelfs kleiner dan Denk.

Hetzelfde beeld in het Brabantse Rucphen. Na een ruime overwinning in 2014 (37,6 procent), moet de partij nu genoegen nemen met 14,6 procent van de stemmen. In Kerkrade ging de PVV van 31,7 procent naar 10,6 procent, in Nissewaard van 26,6 procent naar 7,6 procent en in Almere van 19,1 naar 5,1 procent. Vijf jaar geleden kreeg de PVV in meer dan vijftig gemeenten de meeste stemmen, maar dat lukte afgelopen donderdag nergens.

De PVV wist de schade alleen beperkt te houden in die gemeenten waar de partij überhaupt niet groot was, zoals Wageningen en Groningen. 

Na de brexit komt de PVV alsnog met een zetel in het Europarlement. Nederland krijgt bij een vertrek van Groot-Brittannië drie zetels erbij in het Europees Parlement. Die gaan naar de PVV, de VVD en naar Forum voor Democratie. 

Ook voor de SP is de klap groot. Waar de opkomst bij de Europese verkiezingen de hoogste was in dertig jaar, blijken vooral de SP-stemmers thuis te zijn gebleven. In elke gemeente is de SP achteruitgegaan. Nergens wist de partij ook maar gelijk te blijven, laat staan stemmen te winnen. Vooral in een paar regio’s verloor de partij hard: het oosten van Noord-Brabant, het zuiden van Limburg en Groningen.

De SP noteerde haar grootste nederlaag in Boxmeer, geboorteplaats van oud-partijleider Emile Roemer. De partij kreeg vijf jaar geleden 24,1 procent van de stemmen in de Brabantse gemeente. Op donderdag moesten de socialisten genoegen nemen met 7,5 procent. In buurgemeente Cuijk raakte de partij 11,9 procentpunt kwijt. Ook op andere plekken in de regio, zoals Grave, Mill en Sint Hubert, Gemert-Bakel en Sint Anthonis, keerden de kiezers zich af van de SP.

Net over de provinciegrens in het Limburgse Gennep verloor de SP 14,3 procentpunt. In Zuid-Limburg ging de SP onder meer in Landgraaf, Heerlen, Brunssum, Kerkrade en Voerendaal hard onderuit. In Groningen verloor de partij aanzienlijk in Oldambt, Midden-Groningen, Westerwolde, Veendam en Pekela.

De minst slechte resultaten boekte de SP in de plaatsen waar de partij toch al klein was, zoals de overwegend gereformeerde gemeenten Urk, Staphorst, Bunschoten, Scherpenzeel en Elburg.

De partij van Lilian Marijnissen lijdt daarmee haar vierde gevoelige verkiezingsnederlaag op rij. De persoonlijke aanval op Timmermans, in een omstreden campagnespotje dat het tij moest keren, lijkt eerder averechts te hebben gewerkt. Een ‘harde dreun’, aldus Marijnissen. ,,We hebben niet de juiste snaar geraakt om mensen te overtuigen voor ons te kiezen.’’

De verrassende winst van de PvdA is met zes zetels nog groter dan gedacht. Lijsttrekker Frans Timmermans sprak van een ‘fantastisch resultaat’. ,,Europa heeft een duidelijk signaal gegeven dat we schouder aan schouder moeten blijven staan.’’

GroenLinks is daarbij op links ingehaald door de sociaaldemocraten. Partijleider Jesse Klaver bejubelde vanavond de ‘groene golf’ door Europa, maar moet het doen met 3 zetels.