Remkes: ‘Formatie kan nu snel, het wordt echt een nieuw kabinet’

,,Er is een grote behoefte aan een beknopt regeerakkoord", zei Remkes vanmiddag bij het aanbieden van zijn verslag aan de Tweede Kamer. Onder dreiging van nieuwe verkiezingen had D66 na maanden de blokkade met de ChristenUnie opgeheven en kwam het alsnog tot een doorbraak in deze voortslepende formatie. 

Nu kan het snel gaan, volgens Remkes. ,,Er is een grote behoefte aan daadkracht in Nederland.” 

Hoewel het om een doorstart gaat van de bestaande coalitie willen partijen echt een nieuwe start maken, merkt Remkes, ‘ongetwijfeld ook met nieuwe gezichten’. Dat kan onder meer door afspraken op hoofdlijnen te maken en de gedetailleerde uitwerking later te regelen. ,,De verantwoordelijkheid van het kabinet en de Kamerfracties zal meer uit elkaar komen te liggen. Het wordt een nieuw kabinet, geheel op nieuwe leest geschoeid”, zei de informateur die sprak over ‘een blamage’ als het op nieuwe verkiezingen was uitgedraaid.   

Er moet een nieuwe wind gaan waaien op het Binnenhof. In plaats van ‘elkaar kapot te maken’ moeten partijen elkaar ‘weer heel maken’, waarschuwde Remkes. 

De informateur sluit daarom niet uit dat er alsnog bewindspersonen aansluiten van partijen als PvdA en GroenLinks, om de nieuwe start en de nieuwe bestuurscultuur te markeren. Al stellen die partijen resoluut dat ze dat niet willen. Het linkse duo wil niet met één been in een coalitie stappen en het andere been erbuiten blijven. PvdA-leider Lilianne Ploumen wijst de uitnodiging ook ferm van de hand. 

Ze stelt dat Remkes ‘conclusies trekt die niet zo besproken zijn'. ,,Voor de PvdA is geen enkele rol in de vorming van dit kabinet. Wij gaan de oppositie in.”

Of de VVD-nestor ook het vervolg van de formatie begeleidt, is nog onduidelijk. Hij adviseert voor de volgende fase wel twee informateurs te benoemen. 

D66 ‘knipperde als eerst met de ogen’ na maanden vol impasses en wederzijds uitsluiten. Partijleider Sigrid Kaag kon niet anders, schetste ze vandaag. ,,Ik voel de verantwoordelijkheid zeer zwaar. Er moet iets gebeuren. De keuze was: nieuwe verkiezingen of onderhandelen met VVD, CDA en CU. Wij kiezen voor dat laatste. De kiezer spreekt, wij moeten tot een kabinet komen.”

_{Tekst gaat verder na de video.}

Kaag vreest dat nieuwe verkiezingen ‘de politiek zouden verlammen'. ,,Dat verdient ons land niet. Bovendien is er geen garantie dat de uitslag anders zal zijn. Daarmee zijn verkiezingen alleen uitstel, dat speelt ook populisten in de kaart.”

Ze weet niet of de onderhandelingen ook zullen slagen. ,,Wij staan voor vernieuwing. Voor een ander programma, voor een nieuwe politiek en voor nieuw elan. Dat zal zich moeten vertalen naar de inhoud én naar de vernieuwing van de politieke cultuur. Nederland moet klimaatkoploper worden in Europa. We moeten de grootste structurele investering in onderwijs ooit doen, en zorgen dat Nederland ‘Europees aan het stuur zit’.”

_{Lees verder na de tweet.}

ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers is ook bereid om te onderhandelen. ,,Niet ten dienste van onszelf, maar ten dienste van ons land en van mensen die ook echt op een dienstbare overheid zijn aangewezen. Op hoop van zegen.” Voor CU staan thema's als klimaat, wonen en humaan migratiebeleid centraal. Ook moet politiek ‘weer dienstbaar’ zijn aan het land ‘en aan mensen die zijn aangewezen op bescherming van de overheid'.

^{Tekst gaat verder na de video.}

Een heet hangijzer tussen D66 en CU zijn medisch-ethische kwesties, zoals de D66-wet voor Voltooid Leven. Dat formatiebommetje zou al zijn ontmanteld, schetste Remkes. CU zou bereid zijn om de behandeling daarvan een ‘vrije kwestie’ te laten in de Tweede Kamer. Al ontkent Segers dat daar een afspraak over ligt: ,,Ik ga niet onderhandelen, dat doe je aan tafel. Als je vooraf zegt: we laten alles aan de vrije krachten over, dan is dat heel wankel. Je zult erover moeten praten, hoe ga je ermee om.”

Als de doorstart van het kabinet-Rutte III inderdaad een feit wordt, heeft vooral Kaag wat uit te leggen aan haar kiezers. Zij voerde campagne met de slogan ‘nieuw leiderschap’ als alternatief voor de koers van Rutte. Ze vergeleek de oude coalitie met ChristenUnie met een ‘roestige auto’, omdat er te weinig ‘voortgang’ was geboekt, onder meer op medisch-ethische onderwerpen als euthanasie. Ze wilde breken met dat verleden. Ook was ze fel over de bestuurscultuur onder Rutte, de ‘ritsel- en regelpolitiek’. 

_{Tekst gaat verder na de foto.}

Maar betrokkenen preken nu een schone lei. VVD-leider Mark Rutte zei vandaag dat er ‘echt een nieuwe start’ moet komen: ,,Met een nieuwe cultuur en een nieuw programma. Ook met de bestuurscultuur.” 

Kaag benadrukte: ,,We gaan voor de inhoud. We hebben een grote klimaatopgave, we moeten de stikstofproblemen aanpakken, enorm investeren in onderwijs, een leidende rol in Europa. Dat is de inzet. Was dit onze eerste, tweede, derde of zevende keus? Nee, maar we moeten doorgaan.” 

^{Tekst gaat verder na de video.}

Zo zet het Binnenhof een eerste serieuze stap op weg naar een nieuwe regering. Er moet een dikke streep onder zes maanden van geruzie, gesar en eindeloze heen-en-weergesprekken over wie-met-wie wil en wie-met-wie-niet. 

Het brengt de recordtrage formatie op een bijzonder punt. Na dik zes maanden lijkt alles ‘terug bij af’ met een beoogde coalitie die niet afwijkt van de huidige. Al zijn de interne machtsverhoudingen wel licht verschoven: het CDA leverde 5 zetels in, D66 won er juist 5.

Met 77 zetels is er een meerderheid in de Tweede Kamer, maar in de Eerste Kamer komen partijen stoelen tekort. 

Maar zo ver is het nog niet. Bijna tweehonderd dagen na de verkiezingen gaat het nog slechts om het stárten van inhoudelijke onderhandelingen. 

Janet was slachtoffer in toeslagenaffaire en spreekt zich uit over de formatie.