Rutte: Ik reken mezelf aan dat boodschap over basisregels niet overkomt

Rutte trok vrijdagavond een parallel met een jaar geleden, toen het kabinet een lockdown aankondigde. Inmiddels, zegt hij, is een positief verschil dat veel mensen gevaccineerd zijn. Maar, zei Rutte: ,,Het tweede verschil met vorig jaar is minder positief. Toen dachten we dat we in de herfst van 2021 van de meest strenge maatregelen af zouden zijn. We dachten het. Maar de realiteit is helaas anders. Begrijp me goed, ik zeg dat niet om mezelf vrij te pleiten van kritiek. Die is er. En uit evaluaties zal blijken hoeveel van die kritiek terecht is. We zullen niet weglopen voor het feit dat fouten gemaakt worden.”

PREMIUM

Wat kan het kabinet nu: de (pijnlijke) scenario’s op rij

Hij voegde daaraan toe: ,,Blijkbaar slagen we, en ikzelf, er steeds minder in het belang van de basisregels over te brengen. Dat reken ik mezelf aan.” Hij sprak zelfs van ‘fouten’ en bood excuses aan. ,,Daar treft mij blaam.”

Het kabinet kondigt nieuwe maatregelen aan. Vanaf zondag gaat een harde ‘avondlockdown’ in voor zeker drie weken. Dan moeten horeca, cultuurgelegenheden, (amateur)sport en niet-essentiële winkels tussen 17.00 uur ‘s avonds en 05.00 uur ‘s ochtends dicht. Scholen kunnen openblijven.

Supermarkten mogen tot 20.00 uur ‘s avonds open blijven, maar verder komt er een ‘dikke streep’: detailhandel, horeca, cultuur - alles moet ‘s avonds dicht, ook (amateur)sport, en kinderen worden niet uitgezonderd. ,,We moeten het aantal activiteiten en bewegingen met 20 procent terugbrengen om het aantal besmettingen te drukken”, zei Rutte.

Overdag moet ook op coronapas-plichtige plekken anderhalve meter afstand gehouden worden, waardoor gelegenheden als restaurants en bioscopen nog op een derde van de maximumcapaciteit kunnen draaien.
Op scholen zouden leerlingen - vanaf groep zes - op de gang wel mondkapjes moeten dragen om verspreiding van het virus te voorkomen. Ouderen vanaf zeventig jaar wordt gevraagd op te passen in contacten met de kleinkinderen. Thuis zijn nog altijd vier mensen welkom op bezoek.

Kerst

Rutte zei het bezoek op sinterklaas-avond ‘beperkt’ te houden met 4 volwassen gasten en vooraf een zelftest te doen. Hij zei geen ‘normale kerst’ te kunnen ‘garanderen’. ,,We weten het niet zeker.”

Rutte denkt dat het pakket het reproductiegetal wel ‘ruim onder de 1' moet brengen. ,,In de komende twee, drie weken.”

Het kabinet geeft dan op 14 december weer een persconferentie.

De maatregelen op een rij

- Het kabinet geeft een dringend advies: blijf zoveel mogelijk thuis.
- Winkels en horeca zijn dicht tussen 17.00 en 05.00 uur, met uitzondering van supermarkten en drogisterijen, die mogen tot 20.00 uur open blijven.
- Ook de amateursport gaat aan banden, trainen is na 17.00 uur niet toegestaan, alleen de profs mogen door.
- 1,5 meter afstand én een mondkapje is verplicht op alle plaatsen waar een vaste zitplaats geldt, zoals in de horeca, musea, beurzen, bioscopen en theaters. Er kunnen dus minder mensen naar binnen.
- En er is nog een advies: als je op bezoek gaat of bezoek ontvangt, doe dan een zelftest. Per dag zijn thuis vier gasten welkom.
- Medische contactberoepen, zoals bijvoorbeeld tandartsen, houden normale openingstijden - zij mogen dus wél in de avond open zijn.

Volgens Rutte volgt het kabinet met de nieuwe coronamaatregelen ‘100 procent’ advies van het OMT. Rutte werd gevraagd naar individuele OMT-leden die de afgelopen dagen pleidooien hielden voor strengere maatregelen dan wat er tot dusver was uitgelekt over het OMT-advies. ,,Het OMT adviseert ons als team”, aldus Rutte. ,,Je hebt wel te maken met het advies van het team, en niet van individuele leden.”

Het kabinet heeft er bijvoorbeeld nog over nagedacht om sport voor jongeren uit te zonderen van de maatregelen. ,,We hebben daar echt een nachtje over geslapen”, maar uiteindelijk is volgens Rutte besloten niet van het OMT-advies af te wijken.

Het OMT-advies wordt altijd pas na de persconferentie openbaar gemaakt door het kabinet, ergens laat in de avond of de nacht.

Kernteam

Urenlang vergaderde een kernteam van ministers donderdag in het Catshuis, vandaag nam het kabinet een besluit. Het RIVM rekende op verzoek nog de precieze effecten van deze ‘avondlockdown’ door. Die resultaten zijn volgens een bron overtuigend genoeg om deze stap te zetten. Volgens het OMT moet het aantal contacten met een kwart omlaag om de agressieve deltagolf platter te slaan.

Het kabinet wil niet weer te weinig doen om de besmettingsgolf de kop in te drukken. De maatregelen van twee weken geleden haalden immers onvoldoende uit.

Premier Mark Rutte en minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) krijgen toch al het hele najaar het verwijt te laat en te zacht in te grijpen. Tegelijkertijd aarzelen bewindspersonen ook om te veel van de samenleving op slot te doen, nu burgers maatregelen zat zijn en meer dan acht op de tien Nederlanders volledig ingeënt is.

Demissionair premier Mark Rutte geeft een toelichting op de coronamaatregelen in Nederland. © ANP

Ziekenhuizen in de knel

Na afloop van de ministerraad meldde De Jonge dat de ziekenhuizen nu alle planbare zorg moeten afzeggen, de zogenoemde fase 2D is formeel afgekondigd. IC's moeten het aantal plekken verder uitbreiden. ,,Alle heup-, knie- en staaroperaties moeten dus overal stoppen. Om handen vrij te spelen, zodat ook de covidzorg door kan gaan. Voor de zoveelste keer horen mensen dat hun operatie wordt afgebeld. Kom helpen in het ziekenhuis, zeggen we ook. Help je collega’s op de covid-afdeling, help ze op de IC.”

Demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) tijdens een persconferentie over strengere coronamaatregelen. © ANP

Defensie gaat assisteren, de ziekenhuizen gaan de IC-capaciteit nu uitbreiden van duizend naar 1150 bedden, daarna moet nog een tijdelijke uitbreiding naar 1350 bedden mogelijk zijn. Pas dan is ‘code zwart’ - het moment dat niet iedereen meer kans maakt op een plek - in beeld, zegt De Jonge. Van januari tot mei was fase 2D door de drukte in ziekenhuizen ook van kracht.

Het Outbreak Management Team (OMT) kwam woensdagavond op verzoek van het kabinet met spoed bijeen om een maatregelenpakket uit te dokteren. Artsen reppen van een dreigend ‘code zwart’ in ziekenhuizen, al spreken anderen - zoals minister De Jonge - dat weer tegen. Wel volgen sowieso ‘stevige maatregelen’, kondigde de minister na een van de overleggen aan. ,,Om die kentering te forceren zijn die nodig, dat staat buiten kijf.”

Het kabinet worstelt met deze fase. Bij eerdere golven waren solidariteit en eenheid vanzelfsprekend (zoals in maart 2020) of was er zicht op de vaccins die lockdowns moesten voorkomen.

Demissionair Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) vertrekt bij het Binnenhof na een bewindsoverleg over corona. © ANP

Maar een vaccinatiegraad van 85 procent biedt nu niet voldoende bescherming tegen de deltavariant, dus vragen veel mensen zich af: wat is nu het perspectief?

Onderwijs

Diederik Gommers, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Cares. © ANP

Freddy Weima, voorzitter van onderwijsorganisatie PO-Raad, noemt het goed nieuws dat het OMT adviseert scholen open te houden. ,,We doen een beroep op het kabinet om deze lijn te volgen. Tijdens eerdere schoolsluitingen hebben we gezien dat het voor kinderen ontzettend belangrijk is om samen met klasgenootjes naar school te gaan. Dat neemt niet weg dat scholen nu voor ongekende uitdagingen staan door corona en het lerarentekort.”