Premier Mark Rutte tijdens het debat in de Tweede Kamer over het Europese herstelfonds. © ANP/Phil Nijhuis

Rutte onder vuur over EU-herstelfonds: ‘Dit vergeven mensen u niet’

Premier Mark Rutte kwam vanavond in de Tweede Kamer onder vuur te liggen over het Europees herstelfonds van 750 miljard euro. Zo wilde een groot deel van de oppositie en coalitiepartijen CDA en ChristenUnie opheldering over de ‘noodrem’ waarmee subsidies aan landen die hun economie niet hervormen stopgezet kan worden, die afgelopen juli in Brussel op voorspraak van Rutte werd bedongen.

Hanneke Keultjes 09-09-20, 22:43 Laatste update: 23:48

Met die rem lijkt de geldstroom alleen tijdelijk kunnen worden opgeschort, aldus CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. ,,Is het slechts een pauzeknop?” Dat is een misverstand, stelde Rutte. Volgens hem hebben alle lidstaten én de Europese Commissie zich aan de noodrem gecommitteerd. ,,Dit is een politieke afspraak.”

SP-Kamerlid Renske Leijten noemde dat ‘boterzacht’. ,,Dit is geen noodrem, het is een fata morgana”, stelde Partij voor de Dieren-Kamerlid Lammert van Raan. Ook ChristenUnie-Kamerlid Eppo Bruins heeft bedenkingen. Een noodrem is volgens hem ‘iets waar je aan trekt waardoor de hele trein stil gaat staan’. ,,Dit is meer een alarmbel.”

Economische crisis

Premier Mark Rutte tijdens een interruptiedebat met PVV-leider Geert Wilders. © ANP/Phil Nijhuis

In juli bereikten de 27 lidstaten van de Europese Unie na 90 uur onderhandelen een akkoord over het herstelfonds, dat de Europese Unie uit de economische crisis moet trekken die door de coronapandemie ontstond. Rutte werd in Brussel gezien als de leider van de ‘vrekkige vier’, de landen die zich lange tijd verzetten tegen gezamenlijke, Europese schulden en wel leningen wilden, maar geen giften.

Dat kwam hem op de bijnaam ‘Mr. No’ te staan. Maar volgens Kamerlid Henk Krol werd dat al snel ‘Mr. Yes’. ,,Dat betekent dat Nederland van 2028 tot 2058 1 miljard euro extra kwijt is aan de EU. Dan is de heer Rutte 91 jaar.”

PVV-leider Geert Wilders verweet het Rutte dat hij heeft ‘gejokt’ toen hij in de Kamer steevast stelde tegen giften te zijn. ,,U heeft het toch gedaan.” Hij vergeleek dat met Ruttes verkiezingsbelofte uit 2012 dat er ‘geen cent naar Griekenland’ meer zou gaan. Die belofte kon hij toen niet waarmaken. Wilders: ,,Dit vergeven mensen u niet, dat zult u merken volgend jaar maart.”

Rutte ziet echter ‘een fundamenteel meningsverschil’ over de rol van de EU. Volgens hem is een stabiele EU is in het belang van Nederland, dat voor een groot deel afhankelijk is van buitenlandse handel. ,,Het is belangrijk voor export en handel en toenemende instabiliteit in de wereld.”

Motie van wantrouwen

Wilders diende samen met Forum voor Democratie een motie van wantrouwen in. Die werd verworpen. De PVV-voorman vindt dat Rutte geen mandaat had voor deze deal die Nederland volgens hem ‘weer de pinautomaat van de EU laat zijn’. Ook volgens SP’er Leijten had Rutte terug moeten gaan naar het parlement voor hij zijn handtekening onder het akkoord had gezet. ,,In het regeerakkoord staat: geen gezamenlijke schulden. De minister-president komt thuis met gezamenlijke schulden.” Zij noemde de deal ‘niet democratisch’.

Volgens Rutte is hij ‘geen rode lijnen’ overgegaan. ,,Ik ben de premier. Ik moet de inschatting maken of dit goed is voor Nederland en in lijn met de wens van de Kamer.” Het herstelfonds krijgt steun van in elk geval de coalitiepartijen en PvdA en GroenLinks. ,,On balance is dit een goed pakket.” Dat betekent niet dat het perfect is, erkende hij. Zo stelde Rutte dat hij liefst hardere taal had gezien in de richting van Polen en Hongarije, landen waar de rechtsstaat in het geding is, en zei te hopen dat het Europees Parlement de druk kan opvoeren.

Uitzonderlijke tijden

Ook benadrukte de premier dat dit een eenmalig pakket is in uitzonderlijke tijden. Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet vreest het fonds niet eenmalig is. ,,Bij een volgende crisis zal weer worden teruggegrepen op dit herstelpakket. Dan zit u er aan vast. Ziet u dat dan niet?”

De Kamer wilde ook weten of de miljarden die voor coronasteun zijn bedoeld, wel echt voor dat doel worden uitgegeven. Zo stelde Denk-Kamerlid Tunahan Kuzu dat Griekenland miljarden aan de krijgsmacht heeft uitgegeven. ,,Dat kan toch niet? Geld dat bedoeld is om de coronacrisis te bestrijden wordt gebruikt om oorlogje te voeren.” Volgens hem moeten er ‘keiharde voorwaarden’ worden gesteld aan de besteding van het geld.