Rutte: Praten met D66 over formatie, liefst ook samenwerken met CDA

Mark Rutte zegt ‘supertrots’ te zijn op de verkiezingszege. ,,We zijn voor de vierde keer op rij de grootste partij van Nederland geworden. Dit maakt heel nederig. Het tilt je op, maar geeft ook een grote verantwoordelijkheid.” De VVD-leider herhaalde dat hij een korte formatie wil. ,,In die formatie zou het verstandig zijn om te kijken: als we die corona-crisis achter ons hebben, wat is dan nodig? Als je kijkt naar de uitslagen, ligt het zeer voor de hand dat VVD en D66 gaan praten. Ik heb al eerder gezegd dat we ook graag met het CDA samenwerken. Maar het is nog vroeg.”  

Ruttes VVD haalt volgens de exitpolls 36 zetels, en boekt daarmee een historische zege: voor het eerst na de Tweede Wereldoorlog is een politieke partij vier maal op rij de grootste. De VVD-leider legde in zijn reactie de nadruk op de grote opdracht waar Nederland voor staat nu het einde van de coronacrisis in zicht is. ,,We moeten als land een nieuwe start maken en Nederland terugbrengen naar waar het hoort te zijn. We moeten hard aan het werk. Dit was een mooie avond maar er staat ons heel, heel, heel veel te doen. Dank, dank, dank.” Tegenover de NOS zei hij een uur later: ,,In de eerste twee weken van de formatie moeten we een plan maken om bedrijven en de zorg te ondersteunen wanneer het ergste van de coronacrisis achter de rug is.”

Rutte reageerde ook op de vraag waarom SP en CDA dalen, terwijl zij belangrijk werk leverden in het blootleggen van de Toeslagenaffaire, terwijl Ruttes partij niet op die affaire wordt afgerekend. ,,Die analyse interesseert me niet, ik ben geen analist. Het is mijn taak om die schande om te zetten in actie. Deze uitslag maakt die verantwoordelijkheid alleen maar groter.” Hij benadrukte dat dat wat hem betreft niet alleen gold voor de nasleep van de Toeslagenaffaire, maar ook voor de afwikkeling van de aardbevingsschade in Groningen.

Eerder op de avond jubelde VVD-campagneleider Sophie Hermans al over de exitpolls. Volgens haar spreekt Nederland vertrouwen uit in de VVD en Mark Rutte om in de ‘ongekende crisis’ verder te gaan en straks ‘met zijn allen een vliegende start’ te maken. VVD-partijvoorzitter Christiane van der Wal: ,,We gaan historie schrijven, voor de vierde keer de grootste, en dat in crisistijd!’’ ,,Ik vind het heel knap van mijn partij en Mark Rutte,’’ zegt VVD-staatssecretaris Ankie Broekers-Knol. ,,Jeugdig elan is overdreven, maar Rutte heeft een bepaald elan dat aanstekelijk is. En bij De Toeslagenaffaire trekt hij toch het boetekleed ook aan, dat waarderen mensen zeer. Dat betaalt zich uit.’’

In een weinig dynamische verkiezingscampagne die werd gedomineerd door de coronapandemie was het de vraag of Rutte een coronapremiersbonus kon incasseren. Dat is gelukt: in de eerste exitpolls weet de VVD een drietal zetels te winnen ten opzichte van de 33 die in 2017 werden gehaald.

De liberalen leunden erg op de lijsttrekker, andere VVD-prominenten hadden geen rol. Rutte hield lang het staatsmannelijke aura door bezig te zijn met de coronabestrijding, voordat hij zich in het campagnegewoel stortte. Het was zijn eerste campagne waarin hij niet met spijkerbroek en wit opengeknoopt overhemd te zien was, maar slechts in pak, hemd en das.

Bij vlagen maakte Rutte een vermoeide indruk en maakte een fout door in zijn eerste televisiedebat het door gaswinning geteisterde Groningen als provincie te noemen waar wel een kerncentrale kon staan. Ook werd het door campagnestrategen als een zwaktebod gezien dat Rutte driemaal tegen zijn favoriete vijand PVV-leider Geert Wilders in het strijdperk trad.

Eerder in deze campagne deed Rutte op deze site het voorstel de kabinetsformatie in tweeën te knippen. Eerst zouden zoveel mogelijk partijen moeten aanschuiven om een Nationaal Herstelplan te onderschrijven, waarmee Nederland de komende maanden van het slot af kan om zo een vliegende start te maken. Daarna zou de rest van de kabinetsformatie van stapel kunnen gaan. Dat leverde kritiek op, maar Rutte taxeerde dat die na de verkiezingsuitslag zou wegebben.

Ruim een jaar geleden, rond de jaarwisseling van 2019/2020 speculeerden spindoctors en politici van andere partijen over het verstrijken van de houdbaarheidsdatum van de VVD-leider. Zo stond de VVD in december 2019 bij Maurice de Hond op 22 zetels. Rutte floreert in crises, en die leken ver weg. Maar met de opkomst van coronacrisis in maart 2020 werd een beroep op Rutte als crisismanager gedaan. Dat werd door de kiezer beloond.

Bekijk onze video's over de Tweede Kamerverkiezingen in onderstaande playlist: