Staatssecretaris overleeft motie van wantrouwen tijdens emotioneel debat, ondanks hoongelach

ToeslagenaffaireStaatssecretaris Menno Snel van Financiën redt het vege lijf en mag de slachtoffers van de toeslagenaffaire zelf een oplossing bieden. Al is de D66’er nog niet uit de zorgen.

Maarten van Ast & Laurens Kok 4 dec. 2019 Laatste update: 04-12-19, 21:02

Het gesis en de wegwerpgebaren vanaf de publieke tribune in de Tweede Kamer voelen zo beklemmend aan dat staatssecretaris Menno Snel van zijn stuk lijkt gebracht. ,,Word ik nou uitgelachen”, vraagt hij vertwijfeld. Hij heeft zojuist gesuggereerd dat mensen die zich óók slachtoffer voelen van zijn Belastingdienst zich kunnen melden. Waar? ,,Nou, bij de BelastingTelefoon”, had Snel gezegd.

Daar hebben de gedupeerde ouders echter helemaal genoeg van. Te vaak zijn ze in een eindeloze wachtrij beland, van het kastje naar de muur gestuurd. ,,We hebben echt uitgebreide scripts neergelegd”, probeert Snel nog. Hoofdschuddend gebrom is zijn deel.

Zelden galmde vanuit de kloof tussen burger en overheid een schriller hoongelach.

Traag

De staatssecretaris heeft traag gereageerd, de actie kwam langzaam op gang
Eppo Bruins, ChristenUnie

Snel mag uiteindelijk blijven. De D66’er behoudt de steun van de regeringspartijen, aangevuld met GroenLinks en SGP. Zij menen dat de ouders die door handelen van de Belastingdienst in grote problemen zijn gebracht uiteindelijk het beste af zijn met het aanblijven van een bewindsman die hard zegt te werken aan een oplossing.

Al is de kritiek uit nota bene regeringskring niet mals. ,,De staatssecretaris heeft traag gereageerd, de actie kwam langzaam op gang”, concludeert Eppo Bruins van de ChristenUnie. ,,Maar de ouders staan nu voorop. Zij worden niet geholpen als de staatssecretaris nu zou opstappen.”

Toch zegt een grote minderheid van de Kamer het vertrouwen op. SP-Kamerlid Renske Leijten denkt dat als Snel eerder had doorgevraagd bij zijn ambtenaren en beter had uitgezocht wat er aan de hand was, er eerder een compensatieregeling was gekomen voor de 300 ouders die nu de dupe zijn geworden.

Ook zou een oplossing voor nog eens 9000 andere gevallen – en misschien zelfs meer – dan inmiddels dichterbij zijn, denkt Leijten. Nu moeten zij nog tot zeker begin januari wachten op uitsluitsel. Een poging om Snel te laten beloven dat ieder slachtoffer voor 1 juli 2020 geholpen moet zijn wordt door de staatssecretaris niet ingewilligd. Hij zegt slechts tempo te maken. ‘Gênant’, vindt Leijten.

Staatssecretaris Menno Snel van Financiën tijdens het debat vandaag © ANP

Shredder

Haar frustratie wordt gedeeld door CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt, die zich als eerste Kamerlid vastbeet in de toeslagenaffaire en Snel met vragen bleef bestoken. Ook hij denkt dat ‘het een paar maanden had gescheeld’ als Snel documenten waarom hij had gevraagd eerder naar de Kamer stuurde.

Toch zegt hij niet het vertrouwen in de staatssecretaris op, zoals hij dat in 2013 nog wel deed in het debat met VVD’er Frans Weekers over de Bulgarenfraude. Het verschil: toen zat Omtzigt in de oppositie, nu in de coalitie. ,,Het is belangrijk dat er recht wordt gedaan aan de mensen die door de shredder zijn gehaald”, zo besluit hij zijn bijdrage.

Het is belangrijk dat er recht wordt gedaan aan de mensen die door de shredder zijn gehaald

Pieter Omtzigt, CDA

Oneerlijk

Veel Kamerleden wijzen naar de ‘onmenselijke’ aanpak van de Belastingdienst. Die behandelde ouders bij het geringste foutje als fraudeurs en zette hun kinderopvangtoeslag helemaal stop en vorderde die terug. Dat was echter tegen de wet. De bedragen die terugbetaald moesten worden liepen soms op tot tienduizenden euro’s. Wie bezwaar maakte, moest vaak veel te lang wachten, terwijl de dwangbevelen niet stopten en de loonbeslagen doorgingen. ‘Pijnlijk’, meent Snel. Hij spreekt over burgers die ‘door het systeem van de overheid zijn aangereden en geen kans hadden om zich teweer te stellen’.

Snel spreekt bewust over ‘de overheid’. De politiek is medeverantwoordelijk, beaamt GroenLinks-Kamerlid en bijna-naamgenoot Bart Snels. ,,Het is te makkelijk om de alleen de Belastingdienst de schuld te geven.” Dat de overheid zich ‘wantrouwend opstelt en mensen meteen als potentiële fraudeur ziet’ komt ergens vandaan. Ook de commissie onder leiding van Piet-Hein Donner stelde vast dat de strenge fraudeaanpak niet uit de lucht komt vallen. ,,We moeten echt onszelf in de spiegel kijken”, meent Snels

Veel Kamerleden hebben moeite met die conclusie. Zij hebben nooit van de fiscus gevraagd om de wet te overtreden.

Systeem

Eensgezinder zijn ze over de aanpak van het toeslagenstelsel – ooit bedacht door het CDA. ,,Dit systeem is ziek, dit gedrocht moet weg”, meent Eppo Bruins. Het stelsel overschat volgens het ChristenUnie-Kamerlid het ‘doevermogen van Nederlanders’. Een grote Kamermeerderheid wil onderzoek naar alternatieven. Het is ook de staatssecretaris uit het hart gegrepen, al blijft dat een opdracht voor bij de volgende kabinetsformatie.

En dan zit het erop. Kamervoorzitter Khadija Arib bedankt de tientallen gedupeerde ouders die de hele dag het debat hebben gevolgd en zelfs lunchten met Kamerleden. ,,Het was emotioneel”, zegt Arib. En de mensen, die al die jaren zijn aangezien als fraudeurs en door de overheid met wantrouwen werden bejegend, beantwoorden de voorzitter met applaus.

Alles over de toeslagenaffaire lees je in dit overzicht.