Strijd tegen corruptie: wethouder wordt strenger gescreend

Dat staat in een brief die minister Ollongren van Binnenlandse Zaken vandaag naar de Tweede Kamer stuurt. ,,Integriteitschendingen eisen hun tol”, schrijft de minister. ,,Burgers verwachten terecht dat politici het algemeen belang dienen. Daarom geldt dat het handelen van politieke ambtsdragers smetteloos dient te zijn.”

Ollongren gaat de gemeentewet veranderen waardoor kandidaat-wethouders straks verplicht zijn om een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) in te leveren. Dat gebeurt nu alleen op vrijwillige basis. In 2011 wilde oud-minister Piet Hein Donner de VOG voor wethouders nog niet verplichten, omdat het ‘geen garantie betekent voor bestuurlijke integriteit’.

Daarom komt er nu ook een landelijke ‘basistoets integriteit’: een risicoanalyse van een kandidaat-bestuurder. Daarbij worden kwetsbaarheden in beeld gebracht, zoals het risico op belangenverstrengeling of gevoeligheid voor corruptie. De hoop is dat op die manier criminele infiltratie in het lokale bestuur kan worden voorkomen.

Veel gemeenten – onder meer in Limburg – schakelen nu al bureaus in om hun wethouderskandidaten te screenen. ,,Veelal worden marktpartijen ingeschakeld die eigen standaarden hanteren en niet altijd beschikken over een vergunning”, stelt Ollongren. Daarom komt er nu een landelijke integriteitstoets die voor iedereen hetzelfde is.

Bij twijfel over de integriteit van een kandidaat-wethouder is het nu aan de gemeenteraad om de knoop door te hakken over een benoeming. Ollongren laat onderzoeken of de minister van Binnenlandse Zaken zich er in zo’n geval ook mee mag bemoeien.

Opvallend, omdat Ollongren vorig jaar een oproep deed aan de Brunssumse wethouder Jo Palmen om op te stappen vanwege mogelijke belangenverstrengeling. Vorige maand bleek, na onderzoek, dat Palmen toch ‘geen ernstig risico’ was en dat Ollongren te snel was met haar oordeel.

Dagblad de Limburger meldde zaterdag dat de Commissarissen van de Koning in het plan van Ollongren meer macht krijgen om in te grijpen bij gemeentebesturen. Die mogen straks in door conflicten geplaagde gemeenten als toezichthouder stukken inzien, maar ook vergaderingen van het college en de gemeenteraad bijwonen.