Zestig jaar van gaswinning, aardbevingen, leed én miljarden die in de staatskas stroomden: de gasbel onder Groningen houdt de gemoederen al decennia bezig. Vandaag is de parlementaire enquêtecommissie van start gegaan die duidelijk moet maken hoe de Groningers zó konden lijden onder de gaswinning.

Welke politici namen aardbevingen als gevolg van de gaswinning voor lief? En wanneer werd duidelijk dat het opboren van gas nadelige gevolgen had? Wie wist daarvan? En waarom duurt het toch zo lang tot getroffen Groningers worden gecompenseerd?

Op die vragen, en vele andere, moet de parlementaire enquêtecommissie antwoord geven. Zo’n commissie is het zwaarste politieke middel van de Tweede Kamer. De Kamerleden in de commissie mogen informatie vorderen en kunnen getuigen onder ede verhoren.

,,De belangrijkste vraag is hoe dit ooit zo heeft kunnen gebeuren’’, zegt Tom van der Lee (GroenLinks), die vandaag is benoemd tot voorzitter van de commissie. ,,Hoe hebben alle voordelen van de gaswinning ertoe geleid dat we niet voldoende oog hebben gehad voor de negatieve gevolgen?’’

Het duurt tot de zomer van volgend jaar voordat de eerste openbare verhoren worden gehouden. Dat komt volgens Van der Lee doordat de onderzoeksopdracht zo groot is. ,,Het gaat over 60 jaar gaswinning. Er zijn tientallen instellingen bij betrokken geweest; ministeries, toezichthouders, de NAM, Shell, Exxon, en vele organisaties. Het gaat veel tijd kosten om alle informatie, alle stukken boven tafel te halen, te analyseren en vele gesprekken te voeren voor je getuigen openbaar kunt verhoren.’’

Het huidige kabinet besloot begin 2018 om de gaskraan in Groningen helemaal dicht te draaien. Dat terwijl het vorige kabinet, Rutte II, met minister Henk Kamp (Economische Zaken) nog recordhoeveelheden gas naar boven pompte. Terwijl toen al bekend was dat de provincie zwaar te lijden had onder aardbevingen.

In politiek Den Haag wordt rekening gehouden met zware conclusies door de commissie. Voor de minister die ná de komende Kamerverkiezingen het gasdossier onder zich krijgt, wordt nu al rekening gehouden met een vroegtijdige aftocht. De gedachte, volgens Haagse bronnen: als de overheid net als bij de toeslagenaffaire heeft gefaald, moeten er óók in het gasdossier politieke gevolgen zijn.

Stieneke van der Graaf (ChristenUnie) is gekozen tot ondervoorzitter van de parlementaire enquêtecommissie. De commissie bestaat verder uit de Kamerleden Dennis Wiersma (VVD), Roy van Aalst (PVV), Anne Kuik (CDA), Tjeerd de Groot (D66), Peter Kwint (SP), Kirsten van den Hul (PvdA) en Femke Merel van Kooten. Kamerleden die bij de komende verkiezingen niet worden herkozen, worden vervangen door een partijgenoot.

In Groningen kon je twee jaar geleden in een zeecontainer op festivalterrein Noorderplantsoen de beklemmende sensatie van een Groningse aardbeving ervaren: