Voorvechter mensenrechtenwet in Kamer: Magnitski is gedood omdat hij mijn advocaat was

Het is duidelijk dat de Brit Bill Browder een man is met een missie. Een persoonlijke missie, zo merken de Kamerleden die vandaag met hem spreken. ,,Serge Magnitski is gedood omdat hij mijn advocaat was. Als hij dat niet was geweest, zou hij nog steeds leven.”

Magnitski stierf in 2009 in een Russische cel. Browder vertelt het verhaal, hetzelfde verhaal dat hij jaren geleden al vertelde aan Amerikaanse politici, het land waar in 2012 als eerste de Magnitski-wet werd ingevoerd.

Browder vertelt hoe hij achter corruptie kwam bij zijn investeringsbedrijf, hoe hij een Russische advocaat, Magnitski, inhuurde om de zaak te onderzoeken. Dat die er achter kwam dat Russische functionarissen bedrijven van Browder gebruikten om illegaal 230 miljoen dollar aan belasting terug te krijgen. En dat Magnitski daarop werd gearresteerd en gemarteld om zijn verklaring in te trekken.

,,Hij zat met 14 gevangenen in een cel met zes bedden, waar het licht 20 uur per dag aan bleef om te voorkomen dat ze zouden kunnen slapen. Het toilet was een gat in de grond”, vertelt Browder. ,,Hij werd ziek en zou geopereerd worden. Maar ieder verzoek voor medische zorg werd genegeerd of geweigerd. Toen hij van de ene naar de andere gevangenis werd overgebracht, werd hij niet naar de ziekenboeg gebracht, maar in een isolatiecel gestopt. Daar werd hij doodgeslagen door bewaarders met wapenstokken.”

Sindsdien staat het leven van Browder in het teken van gerechtigheid voor de dood van Magnitski. Hij dacht dat de zaak in Rusland tot veroordelingen zou leiden. ,,Maar Vladimir Poetin zorgde ervoor dat iedereen werd vrijgesproken.”

Daarom richtte hij zich tot de VS. In 2012 werd daar de eerste Magnitski-wet aangenomen. De wet houdt in dat mensen die verdacht worden van het schenden van mensenrechten, op een lijst worden geplaatst. Zij kunnen niet meer vrij naar het land reizen en hun tegoeden in het land worden bevroren. Na de VS volgden Estland, Canada, Litouwen, Letland en Groot-Brittannië.

Nederland wil ook zo’n wet, zo stelde een Kamermeerderheid vorige maand in een motie. CDA-Kamerlid Martijn van Helvert kondigde vandaag al aan te beginnen met een initiatiefwet. Regeringspartij VVD vindt een wet alleen zinvol als dat in EU-verband gebeurt. Dat weersprak Browder, al kon hij dat niet persoonlijk tegen de VVD zeggen. Geen van de liberale Kamerleden was bij het gesprek met hem aanwezig. Hij benadrukte dat EU-buitenlandcoördinator Federica Mogherini een eerder EU-plan ‘geen goed idee’ noemde. ,,Dit moet op het niveau van de lidstaten gebeuren. Dat volgt de EU daarna vanzelf.”

Nederland zou daarbij een voortrekkersrol moeten vervullen. ,,Uw land staat in de hele wereld bekend als een voorvechter van mensenrechten, een land dat vluchtelingen opvangt, een land met een warm hart. Als er één land in de wereld is dat een Magnitski-wet zou moeten hebben, dan is het Nederland.”

De vier Kamerleden die wel aanwezig waren, hoefden niet overtuigd te worden door Browder. Martijn van Helvert, Pieter Omtzigt (CDA), Sjoerd Sjoerdsma (D66) en Bram van Ojik (GroenLinks) waren al voorstander van een wet. Wel wilden ze weten of de wet wel écht effect heeft.

Browder: ,,Als je op de lijst staat, wil geen bank meer zaken met je doen en het is ook lastig om nog een visum te krijgen. Maar wellicht het belangrijkste: het regime van Poetin zal niet eeuwig duren. Als hij weg is, willen zijn vertrouwelingen vluchten naar hun dure huis in – bijvoorbeeld – Amsterdam. Dat kan dat niet. Dat is een angstaanjagende gedachte voor hen.”