VVD en CDA laten met programma schuld het hardst oplopen

VideoDe meeste politieke partijen willen het geld de komende jaren flink laten rollen. Die spilzucht gaat gepaard met een oplopend begrotingstekort. Opvallend is dat VVD en CDA de staatsschuld de komende kabinetsperiode het hardst laten oplopen, terwijl juist deze partijen traditiegetrouw hameren op gezonde overheidsfinanciën.

Laurens Kok en Peter Winterman 1 mrt. 2021 Laatste update: 01-03-21, 16:04

De plannen van VVD en CDA leiden ertoe dat de staatsschuld in de komende kabinetsperiode boven de Europese grens van 60 procent uitkomt. Dat blijkt uit de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s die het Centraal Planbureau vanochtend heeft gepubliceerd.

Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij:

Alle andere partijen die hun plannen hebben voorgelegd, weten de schuld juist nipt beneden die norm te houden. Zij verhogen daarvoor vooral de lasten voor het bedrijfsleven, VVD en CDA doen dat veel minder. Daar staat tegenover dat op langere termijn met name D66 en de SP de financiële lasten het meest bij toekomstige generaties neerleggen. VVD, ChristenUnie en SGP schuiven de rekening het minst door: bij deze partijen blijft de schuld op de lange duur het meest houdbaar.

Verschillen zijn groot

De meeste partijen kiezen ervoor de economie de komende jaren harder te laten groeien door meer uit te geven. De verschillen zijn echter groot. De SP wil de uitgaven het hardst laten groeien en de SGP is het zuinigst; het verschil tussen deze twee uitersten bedraagt 35 miljard euro.

De uitgavenstijgingen laten goed zien welke prioriteiten partijen hebben. Waar de VVD vooral kiest voor hogere uitgaven aan defensie en lastenverlichting, trekt de SP vooral extra geld uit voor hogere uitkeringen en de zorg. GroenLinks, PvdA en D66 investeren het meest in onderwijs. Het CDA neemt juist vaker een middenpositie in.

In totaal tien partijen hebben hun programma door het CPB laten doorrekenen: VVD, CDA, D66, GroenLinks, SP, PvdA, ChristenUnie, SGP, Denk en 50Plus.

Wopke Hoekstra (CDA) en Mark Rutte (VVD) na het debat van NPO Radio 1. © EPA

Woningtekort niet opgelost

Behalve het effect op de economie konden partijen ook laten doorrekenen wat hun plannen doen voor ons leefmilieu. Een nieuw kabinet gaat het woningtekort in Nederland niet oplossen, zo waarschuwt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). De rekenmeesters van het PBL analyseerden de verkiezingsprogramma’s van CDA, D66, GroenLinks, SP, PvdA en ChristenUnie. ,,Zelfs wanneer de politieke partijen in staat blijken een significante versnelling van de woningbouw mogelijk te maken, zal er aan het einde van de komende kabinetsperiode nog altijd een woningtekort zijn’’, stelt het PBL.

Dat is opmerkelijk, omdat alle partijen de woningnood als een van de grootste problemen zien. Volgens het PBL sluiten de woonplannen aan ‘bij lopend beleid’ en is er ‘geen grote trendbreuk met het verleden’. Zo willen alle partijen dat er een aparte minister van Wonen komt, maar dat heeft volgens het PBL geen zin. ,,Vooralsnog kan eigenlijk alles wat de partijen wensen, ook binnen de bestaande kaders worden gerealiseerd; daar is geen aparte minister voor nodig.’’

Zelfs wanneer de politieke partijen in staat blijken een significante versnelling van de woningbouw mogelijk te maken, zal er aan het einde van de kabinetsperiode nog een woningtekort zijn
PBL

Minder vliegen

Het PBL ziet verder dat de plannen van alle partijen ertoe leiden dat meer mensen straks met het openbaar vervoer reizen. Bij CDA en SP neemt het ov-gebruik toe met 4 tot 5 procent, bij GroenLinks, D66 en ChristenUnie met 9 tot 12 procent en bij PvdA met 16 procent. Het aantal gereden autokilometers in 2030 daalt met 1 procent bij SP en met 21 procent bij GroenLinks.

Verder valt op dat er in de plannen ook fors minder gevlogen gaat worden: vooral bij GroenLinks en D66, in mindere mate bij CDA en PvdA. Dat komt door het instellen van een plafond op het aantal vertrekkende vluchten of door een maximum op de CO2-uitstoot van de vluchten.

De klimaatplannen van de partijen gaan het verst bij GroenLinks en D66: die leveren in 2030 60 tot 63 procent minder CO2-uitstoot op dan in 1990. Bij het CDA daalt de uitstoot het minst, met 46 procent. Die partij wil ook dat de veestapel niet kleiner wordt. Volgens het PBL pakken CDA, SP en ChristenUnie met tijdelijke maatregelen in de stikstofcrisis ‘het probleem niet bij de bron aan’. Het PBL waarschuwt verder dat grote bedrijven Nederland misschien verlaten bij strenge klimaatmaatregelen in de industrie: dat mogelijke ‘weglekeffect’ is het grootst bij de plannen van SP, GroenLinks en D66.

VVD doet niet mee

Grote afwezige in de analyse van het PBL is de VVD. Die partij wil op de lange termijn op Europees niveau meer afspraken maken en meer kerncentrales bouwen om zo de klimaatdoelen te halen. Dat neemt het PBL niet mee in de berekeningen. ,,Daarom heeft de VVD van tevoren aangegeven niet mee te doen’’, aldus een woordvoerder.

Wat vind jij het meest opvallend aan de verkiezingsstrijd?
Reageren kan onderaan dit artikel. Alleen reacties voorzien van een volledige naam worden geplaatst. We doen dat niet als censuur, maar omdat we een debat willen met mensen die staan voor wat ze zeggen, en daar dus ook hun naam bij zetten. Wie zijn naam nog moet invullen, kan dat doen door rechts bovenaan op onze site op ‘Login’ te klikken.

Bekijk hieronder onze video's over de politiek.

13 reacties

A Tuitman

1 maand geleden

Het is erg triest dat de partijen kennelijk niet aan het oplossen van het woning tekort willen. Kennelijk hebben ze dus geen visie hoe dit te doen. Want ja , als er voldoende huizen zouden zijn dan barst de ballon van de steeds maar stijgende huizenprijzen. En dan is er voor velen mensen het probleem dat de hypotheken weer onder water komen. Moet dat weer opgelost worden.
Anoniem

1 maand geleden

De titel van het artikel geeft de verkeerde focus van de huidige maatschappij weer, de nadruk leggen op de korte termijn terwijl de lange termijn (waarbij juist d66 en sp het het slechtst doen) onder het tapijt wordt geschoven. Als student economie sta ik vaak verbaast van de kortzichtigheid in de huidige samenleving, die ook doorwerkt in de politiek en de media. Jan Visser, Rotterdam
Leo van der Meer

1 maand geleden

Zo zie je maar dat als de SP vooral voor de mensen kiest die niet werken. En het geld daarvoor bij de werkende mensen vandaan komt en de schulden vooral afschuift op de volgende generaties. De VVD doet lang niet alles goed maar kiest er wel voor om de toekomstige generaties niet met onze schulden op te schepen.
W Laar

1 maand geleden

In ons stelsel is alleen maar ruimte voor gerommel in de marge. Significante veranderingen op langere termijn passen niet bij een structuur van veel (kleine) partijen en een regeer cyclus van 4 jaar. Klimaat, infrastructuur, gezondheidszorg, onderwijs en energie vragen om een aanpak over decennia. Het zouden OMT achtige teams moeten zijn die dit beleid uitzetten en over verkiezings cycli heen kunnen tillen. Anders blijft het aanmodderen van een beetje meer of minder naar links of rechts.
Redacteur

1 maand geleden

Dag economiestudent, bedankt voor je inhoudelijke reactie. Gebruik aub je naam zodat je inzending ook kan worden geplaatst. Geldt ook voor de andere goede reacties die worden ingestuurd.