Willekeur bij asielproce­du­re: te veel hangt af van wie aanvraag in behandeling neemt

Sommige medewerkers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn naar eigen zeggen ‘te goedgelovig’, anderen wijzen aanvragen sneller af. Daarnaast is er vooral veel tijdgebrek. 

De Inspectie Justitie en Veiligheid waarschuwt vandaag in een rapport voor een ‘kwetsbare situatie’, waarbij de beslissing over een asielaanvraag ‘te veel afhankelijk wordt van de individuele beslismedewerker’. Zij beslissen of een asielverhaal geloofwaardig is of niet. Subjectiviteit en beslissingen op basis van onvolledige informatie liggen daarom op de loer.

De inspectie nam de asielaanvraag tussen juni 2020 en juni 2021 onder de loep na signalen dat die onder druk staat. Dat is ook het geval, concludeert de inspectie nu. De Inspectie wil dat de IND meer mensen en geld krijgt, zodat de medewerkers meer tijd krijgen voor het grondig en zorgvuldig afhandelen van asielaanvragen.

De reguliere asielprocedure waarin wordt besloten of iemand recht heeft op asiel mag inmiddels maximaal negen dagen duren, maar dat was nog acht dagen in de periode dat de inspectie het onderzoek deed. In die tijd moet een IND’er de twee gesprekken met de asielzoeker voeren, informatie verzamelen, zich verdiepen in het land van herkomst, de identiteit en reisroute van de asielzoeker vaststellen en waarom diegene asiel wil in ons land. Voor de voorbereiding daarop is geen tijd ingeruimd, waardoor medewerkers dat in hun vrije avonduren doen of in pauzes.

Medewerkers voelen druk om de aanvragen snel af te handelen, zo blijkt uit interviews die de inspectie afnam bij een aantal IND’ers. Zij spreken asielzoekers die al jaren in een asielzoekerscentrum zitten en al die tijd uitzien naar de behandeling van hun aanvraag. ,,Dan denk ik: iemand is al drie jaar aan het wachten op dit moment [...], dus dan doe ik er alles aan om het af te krijgen. Dus je eet achter je bureau en je gaat door tot het gehoor af is.” Als dat niet lukt, komt een asielzoekers in een verlengde asielprocedure terecht, waardoor zij nog langer moeten wachten op een beslissing.

IND-medewerkers krijgen geen structurele feedback. IND’ers geven bij de inspectie aan dat er ‘helemaal geen tijd is’ voor ‘een collegiale toets’. ,,Ook al zou je graag willen dat iemand meeleest, ja, iedereen is heel druk. Dus om nog ergens op een dag last minute een uur lang nóg een zaak te gaan lezen is gewoon lastig.” Het overleg tussen collega’s dat er wel is, is ‘te vrijblijvend’. 

Er kan wel extra hulp worden ingeroepen voor aanvragen van lhbti-asielzoekers of iemand die zich heeft bekeerd of juist afgekeerd van een geloof. Ook is er een speciale afdeling voor asielzoekers die worden verdacht van oorlogsmisdaden. Maar in die zogeheten Unit 1F is weinig vertrouwen. Om een aanvraag door die afdeling te laten overnemen, moeten er concrete aanwijzingen zijn en moet de zaak voldoen aan allerlei juridische kaders. Dat is meestal niet het geval, wat op onbegrip stuit bij medewerkers die ‘een onderbuikgevoel’ hebben bij een asielzoeker.

Het geschetste beeld is geen verrassing voor VluchtelingenWerk Nederland. Die organisatie ziet medewerkers van de IND al jaren met onvoldoende informatie onder hoge tijdsdruk werken. Hierdoor is er volgens de organisatie “te weinig oog voor de menselijke maat”. 

De IND laat in een verklaring weten dat een deel van de aanbevelingen al is opgepakt. De dienst herkent het beeld dat medewerkers vooral bij complexe aanvragen soms onvoldoende tijd hadden om bijvoorbeeld extra te horen of informatie over het land van herkomst te verzamelen. In juni vorig jaar is daarom de procedure aangepast en is het mogelijk om een 6- of 9-daagse procedure te volgen, afhankelijk van de complexiteit.

Kijk onze trending nieuwsvideo's in onderstaande playlist: