Eerste Kamer hekelt ‘machtsgreep’ Defensie rond militaire radar in Herwijnen: volgende week stemming

De radar kan in principe alleen in Herwijnen komen als de Tweede Kamer én de Eerste Kamer akkoord gaan. Dan komt er een regeling waarmee Defensie zich mag beroepen op de nationale veiligheid. Die is dan belangrijker dan de weerstand in Herwijnen. De Tweede Kamer is onder voorwaarden akkoord, de Eerste Kamer moet nog beslissen. Dinsdag 10 december wordt daarover gestemd, als de Eerste Kamerleden tenminste zelf vinden dat ze genoeg informatie hebben om een goede afweging te maken. Zo niet, dan wordt het besluit uitgesteld.

De meeste partijen stellen dat Defensie ‘geen schoonheidsprijs’ verdient voor de afgelopen jaren en dat het logisch is als inwoners van West Betuwe de regering nu wantrouwen. ,,Geen schoonheidsprijs, dat is een understatement’’, zegt PvdA’er Ruud Koole.

Dat vindt ook GroenLinks, bij monde van Ruard Ganzevoort, die er dinsdag ook nog eens op wijst dat Defensie meerdere mails van bezorgde inwoners niet eens beantwoordt. Ook hij hekelt het grijpen naar de regeling. ,,Het overrulen van de gemeente in het belang van de nationale veiligheid kán noodzakelijk zijn. Maar dat is het pas, als zeker is dat hij in Herwijnen moet komen en niet op een andere plek kan worden gebouwd.’’

Meer partijen vinden het gek dat er geen onderzoek is gedaan naar alternatieve locaties. Dat gebeurt nu alsnog, maar dat is rijkelijk laat, vinden ze. Zeker omdat Defensie zelf steeds benadrukt dat ‘haast geboden is’, omdat de oude radar in Nieuw-Milligen dreigt uit te vallen. Dat laatste erkent ook staatssecretaris Barbara Visser van Defensie. Dat er niet eerder naar alternatieven is gekeken, wijt ze ook aan het feit dat het toenmalige college van Lingewaal zonder morren akkoord ging met de plaatsing van de radar. ,,Daarna kwam er een nieuw gemeentebestuur, door herindeling. Dat kostte tijd. Maar wellicht had het ook van onze kant sneller gekund.’’

De Eerste Kamer houdt dus een slag om de arm: pas als volgende week duidelijk is of er haalbare alternatieven zijn, willen ze instemmen met het ‘paardenmiddel’ dat de tegensputterende gemeente West Betuwe aan de kant kan schuiven. 

Zo ja, dan krijgt Defensie de regie over het stukje polder in Herwijnen. In dat geval kan West Betuwe zelf niet meer ingrijpen en zou alleen de Raad van State de radar nog kunnen tegenhouden. ,,Die regeling wordt in het dorp gezien als een machtsgreep van het Rijk’’, aldus Rik Janssen (SP). ,,West Betuwe is unaniem tegen’’, zegt Jeroen de Vries (Fractie Otten) ,,Het dedain van Defensie is typerend.’’

Staatssecretaris Barbara Visser van Defensie blijft  nog eens herhalen dat de tijd dringt. De nieuwe radar moet het luchtverkeer boven Zuid-Nederland in de gaten houden. De radar die dat nu doet, op een volgens Defensie onhandige plek in Nieuw-Milligen, is versleten en kan uitvallen. ,,Ik kan niet instaan voor de dekking van ons luchtruim’’, aldus Visser. ,,Er móet een nieuwe radar komen.’’

Ze heeft beloofd dat zowel de Eerste als de Tweede Kamer snel duidelijkheid krijgen over twee zaken. Zo wordt volgende week bekend of  - en zo ja waar - er geschikte alternatieve locaties zijn. Onder ‘geschikt’ vallen locaties waar Defensie snel aan de slag kan, benadrukt Visser. ,,Dus als er een locatie is die net zo goed scoort als Herwijnen, maar wel een jarenlange onteigeningsprocedure heeft, dan valt die locatie af.’’

Verder eisen beide Kamers ook meer duidelijkheid over de gezondheidseffecten van meerdere stralingsbronnen (Herwijnen heeft al een KNMI-radar) op omwonenden. Het onderzoek naar die effecten is volop gaande, aldus Visser.

West Betuwe probeert de radar al langer tegen te houden, omdat inwoners vrezen dat de straling op lange termijn voor nog onvoorziene gezondheidsproblemen zorgt.

Elke ochtend up-to-date met het laatste nieuws uit Herwijnen en omstreken? Schrijf je hier in!