Opgravingen Groenmarkt leggen menselijke botten bloot

Miljoenen keren is er al overheen gelopen en afgelopen week stond er de kermis. Maar onder de Groenmarkt in Gorinchem liggen menselijke botten. Toeval? Integendeel. In de middeleeuwen was het doodnormaal om hier overledenen te begraven. Het was immers een kerkhof.

Terwijl de rijken ín de kerk werden begraven, de notabelen zo dicht mogelijk bij het altaar, werd de rest van de bewoners buiten de kerk begraven. ,,Het grauw van Gorinchem'', zegt archeoloog Pieter Floore van Hollandia Archeologen, die in opdracht van de gemeente de opgravingen verricht, verwijzend naar de kleur van de kleding van deze 'armoedzaaiers'. ,,Aan wie toentertijd beloofd is dat ze hier voor de eeuwigheid zouden liggen. Maar die belofte breken we nu.''

Op de Groenmarkt worden binnenkort vier nieuwe bomen geplant. Omdat het sterke vermoeden bestond dat hier wel eens menselijke resten zouden liggen, besloot de gemeente eerst archeologisch onderzoek te laten uitvoeren. Pieter Floore klaart deze klus samen met zijn collega's Joris Brattinga en Niels Tuinman. Naar verwachting zullen ze zo'n vijf weken bezig zijn.

Aan dit gat heeft het drietal in elk geval zijn handen vol omdat hier de botten bijna voor het oprapen liggen. Heel voorzichtig worden ze blootgelegd. Tussen de aarde is een sleutelbeen zichtbaar en Floore denkt precies te weten hoe de rest van het lichaam ligt: ,,In die tijd werden overledenen met de voeten naar het oosten en met de schedel naar het westen begraven. Zodat ze bij de toekomstige wederopstanding Christus' komst in het oosten tegemoet konden zien.''

Maar dat gebeurt nu niet. Veel botten eindigen in stevige plastic transparante zakken. De klei wordt er netjes afgeveegd, dat wel. Het gebeurt zo eerbiedig mogelijk. ,,We staan hier niet met schedels te jongleren'', verzekert Floore.

De kans dat de botten de vitrines van het even verderop gelegen museum halen, is echter niet zo groot. Toch zijn ze niet nutteloos. ,,Ze kunnen ons veel over de geschiedenis vertellen'', zegt de archeoloog. ,,Van rijke mensen weten we al best veel, maar van de rest nog niet. Zij waren de figuranten in een middeleeuws decor. Maar hoe leefden ze? Hoe was hun gesteldheid? Hoe oud werden ze in die tijd? Allemaal vragen waar we antwoord op willen. Waarom? Omdat we gewoon heel nieuwsgierig zijn.''

Zo wordt op de gevonden schedels dna-onderzoek uitgevoerd. In de kiezen worden gaatjes geboord om erfelijk materiaal te vinden. Volgens Floore nog een hele klus.

Het drietal graaft niet dieper dan anderhalve meter. Voor het planten van de bomen is dat namelijk niet strikt noodzakelijk. Maar er ligt meer, daarvan is Floore overtuigd. ,,Lichamen werden weliswaar niet gestapeld begraven, maar in de loop der tijd moest de grond wel worden opgehoogd. Daarom liggen onder deze botten wellicht meer mensen begraven. De kans is groot dat die kisten nog voor een groot deel intact zijn.''

Ondertussen is een graafmachine bezig met het afschrapen van de net blootgelegde bovenlaag. Dat gebeurt heel secuur en voorzichtig. Af en toe komen potscherven aan de oppervlakte en nog veel vaker worden pijpenstelen blootgelegd. Floore kijkt daar niet meer van op. Te gewoontjes. ,,Ik hoop dat we nog een mooie kist vinden.''