‘Absurd: starters en middeninkomens snakken naar koophuizen, maar de stad bouwt ze amper’

‘Wij hebben als Rotterdamse VVD het meest ambitieuze en meest concrete plan als het gaat om het bouwen van huizen voor starters en middeninkomens, namelijk 10.000 per jaar,’ zei VVD-lijsttrekker Vincent Karremans in maart 2018 tijdens het verkiezingsdebat van RTV Rijnmond. Wat is er van deze verkiezingsbelofte terechtgekomen? Vrijwel niets. De VVD leverde een bouwwethouder die helaas geen 40.000 maar 15.118 woningen bouwde, die veelal onbereikbaar zijn voor mensen met een normaal inkomen.

Terwijl het college van burgemeester en wethouders het doel stelde om 30 procent van alle nieuwbouwwoningen in het middensegment te bouwen (koopwoningen tussen de 265.000 en 325.000 euro of huurwoningen tussen de 710 en 1060 euro). Het eindresultaat is 18 procent, waarvan maar 3 procent een koophuis is. Starters en middeninkomens snakken naar koopwoningen, maar de stad bouwt ze amper. Dat is absurd.

Hoe komt dit? Grote beleggers zijn in Nederland een te grote rol gaan spelen bij de financiering van nieuwbouwprojecten. Vroeger klopte een projectontwikkelaar voor de bouw aan bij de bank, die voor zo’n 70 procent van de financiering zorgde. Sinds banken hiermee zijn gestopt, zijn grote beleggers zoals pensioenfondsen in dit gat gesprongen. Zij dwingen echter wel af dat de ontwikkelaar vooral dure huurwoningen moet bouwen. Die leveren namelijk veel geld op.

Slechte politieke keuzes hebben deze ontwikkeling versterkt. Zo zette VVD-minister Stef Blok zeven jaar geleden de deur wagenwijd open voor buitenlandse beleggers. Ook maakte hij langere tijdelijke huurcontracten mogelijk (van één naar twee jaar), zodat beleggers minder snel gebonden zijn aan vaste contracten. Meerdere blunders van de kabinetten Rutte II en III hebben dus voor enorme prijsstijgingen gezorgd.

Wat moet er gebeuren? Bij elk groot project zit de gemeente om de tafel met de ontwikkelaar. De wethouder moet daar afdwingen om betaalbare woningen te bouwen. Daarnaast moeten we bij de voorfinanciering van grote bouwprojecten de focus verleggen van beleggers naar andere financiers. Zo kan de overheid middels een ‘Doorbouwfonds’ garant gaan staan en zorgen dat een groot deel in het sociale- en middensegment terechtkomt.

Ook moeten woningcorporaties fors bouwen in het sociale- en middensegment. In Rotterdam bezitten Woonstad, Havensteder, Woonbron en Vestia zo’n 127.000 woningen. Een deel van deze corporaties is nog terughoudend omdat de overheid in het verleden de duimschroeven flink heeft aangedraaid. De knop moet dus om. Ze moeten flink investeren. 

De afgelopen tien jaar is hun bezit door de stijgende huizenprijzen zowat in waarde verdubbeld. Laat ze bij banken aankloppen om meer investeringsruimte te krijgen. Daarnaast wordt de verhuurdersheffing afgeschaft. Sinds 2013 ging er bijna 1 miljard euro van de Rotterdamse woningcorporaties naar de nationale schatkist. Dat is gelukkig voorbij. Kortom: laat ze bouwen.

Onze stad moet voor iedereen betaalbaar blijven en niet alleen voor de hoogste inkomens.