Black Mirror: een griezelige 'net niet té ver van mijn bed-show'

Wat als je…je kind na de geboorte een implantaat kan geven waardoor je als ouder constant letterlijk door zijn ogen op een tablet kan meekijken? En wat als de datingapp Tinder zo intelligent is dat het je gegarandeerd naar de perfecte partner leidt zonder dat je vooraf ook maar iets van hem of haar weet. Maar wel pas na een mogelijk jarenlang traject van verplichte en misschien waardeloze dates? Of wat als iedereen elkaar via een social media feed kan beoordelen op uiterlijk en karakter en dat puntensysteem – 1 tot 5 sterren - ook voor iedereen zichtbaar is? Zorg dus dat je altijd lacht en vriendelijk bent, anders ga je met één ster en dus kansloos door het leven. Het zijn slechts drie (respectievelijk Arkangel, Hang the DJ en Nosedive) van de nu 19 afleveringen die de Black Mirror-reeks rijk is. Ja het is science fiction, maar (meestal) zonder de gebruikelijke ruimteschepen. Meer een griezelige ‘niet té ver van mijn bed-show’.

Black Mirror is een zogeheten ‘anthologie-serie’: elke aflevering vertelt een compleet ander verhaal. Een vorm, ooit geïntroduceerd in de jaren 60 door de tv-klassieker The Twilight Zone. En omdat de afleveringen ook plottechnisch gezien geen verwantschap hebben, maakt de volgorde van kijken geen bal uit. Korte films dus, net als The Twilight Zone meestal flirtend met het thriller- of fantasygenre en vaak voorzien van een verrassende twist op het eind waardoor je gedwongen wordt alles door een andere bril te bekijken. Ook een ideale vorm, omdat het moderne fenomeen ‘binge-watching’ (het achter elkaar verslinden van afleveringen) minder snel om de hoek komt kijken. Na elke aflevering – van allemaal rond het uur – is er meer behoefte aan overpeinzen en discussiëren dan er gelijk nóg eentje aanzetten.

Black Mirror begon in 2011 als een al slim geschreven, maar betrekkelijk goedkoop geproduceerde serie op de Britse zender Channel 4. Door een handjevol Emmy Awards en stevige mond-tot-mondreclame groeide de reeks uit tot een cultureel fenomeen, zeker na de overname door Netflix in 2016. Sindsdien is het budget flink verhoogd, ziet alles er veel gelikter uit en staan steeds meer regisseurs en acteurs uit de a-categorie in de rij om een aflevering voor hun rekening te nemen. Bryce Dallas Howard (Jurassic World) en Daniel Kaluuya (Get Out) kwamen al voorbij en Jodie Foster (Silence of the Lambs) en Joe Wright (Pride and Prejudice) stonden al achter de camera. Robert Downey Jr. (Iron Man) verwierf onlangs de rechten om van de meest bewierookte aflevering tot nu toe (The Entire History of You uit 2011) een bioscoopremake te maken.

Na succes volgt de onvermijdelijke kritiekgolf. Black Mirror neemt op slimme wijze de technologische ‘vooruitgang’ op de hak. Het is soms grappig, dan weer macaber en vaak provocerend. Maar het is wel vaak hel en verdoemenis. Volgens hoogleraar populaire cultuur Dan Hassler-Forest van de Universiteit Amsterdam is de serie onvoldoende geworteld in de jongerencultuur. ,,Het wordt gemaakt door en richt zich op de wat oudere kijkers die eerder van mening zijn dat moderne technologie slecht is voor menselijke omgang met elkaar. Het speelt in op een gevoel van paniek. ‘Techniek maakt alles kapot.’ Iets minder cynisch mag wel.’’

Black Mirror Seizoen 4, nu op Netflix