Indrukwekkende dramaserie over spion Litvinenko: eerste moordonderzoek ‘waarbij niemand is overleden’

De foto van Alexander Litvinenko liggend in een Londens ziekenhuis ging in 2006 de hele wereld over. De kale, uitgemergelde voormalige spion was in één klap wereldnieuws. Een paar dagen na de publicatie overleed hij aan de gevolgen van de vergiftiging met polonium 210 dat zat in een kopje thee dat hij dronk in een Londens hotel.

In de dagen die hem restten stond Litvinenko, in de serie gespeeld door David Tennant (Broadchurch, Doctor Who), twee Engelse rechercheurs te woord die zijn verklaringen opnamen. De gevluchte spion, die met zijn gezin net de Britse nationaliteit had gekregen, wees in zijn getuigenissen diverse keren met een beschuldigende vinger naar Poetin, die vermoedelijk zeer ontstemd was door zijn vlucht naar het Westen, maar ook door de publicatie van een boek, Blowing Up Russia, waarin Litvinenko de praktijken van de Russische geheime dienst aan de kaak stelde.

De vierdelige serie is gemaakt met volle medewerking van zijn weduwe, Marina, die jarenlang een belangrijke rol speelde in het langdurige officiële onderzoek naar de moord op haar man.

,,Wat hem is overkomen mag nooit vergeten worden”, zegt de weduwe na de première van de tv-serie in Londen. ,,Wat mij betreft staat het lot van mijn man en onze familie model voor wat duizenden gezinnen in Rusland op dit moment ondergaan. De dood van mijn man had destijds een waarschuwing moeten zijn voor de rest van de wereld om te beseffen waartoe Poetin in staat was.”

Voor de inval in Oekraïne was het leven en de dood van Litvinenko al verwerkt in een toneelstuk, A Very Expensive Poison, dat in 2019 in première ging. Twee jaar later was er zelfs een opera.

De serie probeert Alexander Litvinenko voor te stellen als een normale huisvader die zijn draai in Engeland had gevonden. Hij hield van het Engelse voetbal. Zijn zoon Anatoly heeft in de slaapkamer zelfs een poster van Dennis Bergkamp, toen die voor Arsenal speelde, aan de muur hangen. Ondanks zijn verleden bij de Russische geheime dienst hield Litvinenko, zo blijkt uit de eerste aflevering, zich niet bepaald schuil in Londen. Hij nam altijd de metro, leefde in een rijtjeswoning, genoot geen bescherming en had vele contacten met andere Russen die hun vaderland hadden ontvlucht. Pas als hij besluit in het openbaar een kopje thee te gaan drinken met een vaag contact tekent Litvinenko zijn doodvonnis.

In eerste instantie ligt de focus bij de twee rechercheurs die een moord moeten onderzoeken die nog niet is gepleegd. Als zij Litvinenko die zelfs door zijn artsen in eerste instantie niet serieus wordt genomen voor het eerst ontmoeten antwoordt hij wie de vermoorde is: ,,Ik.”

Binnen de burelen van de Engelse politie wordt de zaak als uniek ervaren. ,,Het is het eerste moordonderzoek waarbij niemand is overleden,” zegt de supervisor tot zijn mannen in het besef dat het slechts een kwestie van tijd is voordat het kansloze slachtoffer de laatste adem uitblaast.

De makers stoppen hun reconstructie vol met de obstakels die het onderzoek op nationaal en internationaal niveau belemmeren. De verhouding tussen Engeland en Rusland was destijds minder gespannen dan nu. Op het eerste gezicht lijkt de inhoud op een onwaarschijnlijke spionagethriller, maar de wetenschap dat alles op feiten stoelt maakt de reeks indrukwekkend.

De strijd om aan te tonen dat de Russische geheime dienst achter de moord op Litvinenko zat werd pas in 2021 beslecht toen het European Court of Human Rights verklaarde dat er genoeg bewijsmateriaal was om Rusland schuldig te verklaren. Van de opgelegde schadevergoeding, ongeveer 150.000 euro, heeft Marina geen cent gezien.

Meer van onze recensies lezen? Zoek hieronder een serie of blader door de artikelen.

Bekijk hier onze beste show- en entertainmentvideo’s: