Vijf sterren voor Navalny: Zowel een urgente documentaire als een bloedstollende thriller

De Canadese regisseur Daniel Roher had met zijn wens om een tijdlang de Russische oppositieleider Alexei Navalny te volgen het geluk om exact op het juiste moment op de juiste plek te zijn. Hij is erbij wanneer de man, die al jarenlang zonder remmingen protesteert tegen het totalitaire Moskou-regime, in Duitsland herstelt van een ernstige vergiftiging tot het moment dat hij terug in zijn thuisland in de boeien wordt geslagen.

Daartussen vangt hij Navalny’s haast vanzelfsprekende optimisme. Hij blijkt, zelfs op de meest kwetsbare momenten, die altijd goedgemutste buurman met die jaloersmakende energie. Met de kennis dat hij achter de tralies belandt, zijn ook de kleinste gebeurtenissen – Navalny voert met zijn vrouw Yulia winterpenen aan wat paarden in de wei – ontroerend. Maar er is ook ruimte voor kritische vragen. Waarom koketteerde hij met een groep radicale nationalisten? En wat zou eigenlijk het verschil zijn tussen president Navalny en president Poetin?

Roher is (en wij als kijker zijn) tevens ooggetuige van het moment dat Navalny met een Bulgaarse datajournalist van het onafhankelijke mediaplatform Bellingcat op goed geluk een belronde pleegt langs zijn mogelijke vergiftigers. Ook als je weet wat er dan gebeurt, sla je uit pure adrenaline en ongeloof je hand voor je mond. Het moet gek lopen als filmjaar 2022 een scène voor ons in petto heeft die nog bloedstollender is.

Veel documentaires kruipen te diep in hun eigen achterwerk waardoor de toegankelijkheid verloren gaat. Navalny functioneert ook als laagdrempelig amusement, is spannender dan de gemiddelde thriller en emotioneler dan de gebruikelijke tearjerker. En Navalny’s relaas is geen nieuws van gisteren. De oorlog in Oekraïne sluipt er vanzelf in, vooral wanneer hij recht in de camera kijkt en zijn landgenoten smeekt te blijven protesteren tegen de leugenachtige dictator die Poetin is. Hoe groot de gevolgen ook zijn.