Black Friday begon ooit als daverend faillissement

De zwarte vrijdag die is overgewaaid uit Amerika refereerde aanvankelijk aan een zeer zwarte dag van twee Amerikaanse beleggers op Wall Street. Jim Fisk en Jay Gould kochten extreem veel goud en speculeerden dat ze dat goud met vette winst konden verkopen. Dat viel tegen want het omgekeerde gebeurde. De goudmarkt crashte op zwarte vrijdag 24 september 1869 en de heren Fisk en Gould gingen met een daverende klap failliet. Pas veel later werd de naam zwarte vrijdag geassocieerd met koopkoorts in aanloop naar kerstmis.

Verschillende verhalen zijn aan het koopjesfestijn gekoppeld. Een daarvan is dat winkeliers goede zaken deden door forse kortingen te geven en ze hierdoor een periode van rode cijfers in hun boeken konden afsluiten en hun winsten in het zwart konden noteren: zwarte vrijdag. De dag dus na Thanksgiving Day.

Maar Black Friday wordt ook geassocieerd met chaos en gevechten in de stad, al dan niet om koopjes. Dat laatste gebeurde in de Amerikaanse stad Philadelphia toen de politie de handen vol had aan een massa football-fans. Ze waren na Thanksgiving Day naar de stad gekomen voor de altijd beladen wedstrijd tussen het team van de marine en dat van het leger. In de drukte en de chaos werden ook winkels bestormd en werd er bovendien veel gestolen. 

Politieagenten spraken zelf mede van een zwarte vrijdag omdat ze vanwege de drukte en de relletjes van de hooligans geen vrij mochten nemen en niet konden profiteren van de koopjes. In de jaren 50 merkten werkgevers dat opvallend veel personeel zich ziek meldde na Thanksgiving, om te kunnen shoppen.

Pas in 1966 werd de term Black Friday voor het eerst gebruikt in de Amerikaanse media. Daarna werd de dag een begrip en ook gezien als indicator van trends. De laatste jaren werd het in Amerika en ook bij ons steeds meer een onlinefenomeen en denken we minder snel aan de bestorming van warenhuizen.

Black Friday staat tegenwoordig vooral bekend als koopjesfestijn. Maar ook hierbij worden wereldwijd vraagtekens gezet door media. Die waarschuwen dat consumenten vaak een rad voor ogen wordt gedraaid. Prijzen worden een paar weken voor Black Friday stiekem verhoogd zodat ze op de grote dag weer spectaculair omlaag kunnen. Sigaar uit eigen doos dus. De echte prijsverschillen maak je in de Nieuwjaarsverkoop, niet nu, verklaarde vanochtend een ervaringsdeskundige op de Franse radio.

In de Verenigde Staten is Black Friday vooral ontaard in een koopjesjacht op internet. Vorig jaar werd op die ene dag 6,2 miljard dollar omgezet, waarvan een derde van de zaken vanaf mobieltjes werd gedaan. Naar verluidt zouden zo’n zes miljoen Canadezen jaarlijks een vrije dag nemen op Black Friday en dan vooral om te shoppen in de Verenigde Staten. In Groot-Brittannië verkoopt Amazon inmiddels een kwart van de totale omzet in de detailhandel op Black Friday en op Cyber Monday, zo meldt de Daily Telegraphe. Vorig jaar werd in de Verenigde Staten zelfs meer online verkocht op Cyber Maandag dan op Black Friday.

Even dreigde ook Black Friday in de problemen te komen.  In 2014 werd namelijk nepnieuws via internet verspreid waarin een link werd gelegd met de slavernij. Slavenhandelaren zouden in de 18e eeuw één dag korting hebben gegeven op de veiling van zwarte slaven. Dat was dan de dag na Thanksgiving, de traditionele dankzegging dag waarop God wordt bedankt voor een goede oogst en meer voorspoed. Het bleek allemaal onzin. 

Lees alles over Black Friday in ons dossier. Bekijk hier wat vandaag de échte aanbiedingen zijn.