Gamesoftware van Mark Overmars wereldwijd populair: ‘Ze denken niet meer dat ik voetballer ben’

,,Het leukst zijn de e-mails die ik krijg”, zegt een ontspannen Overmars vanaf de bank in zijn huis in Zeewolde. ,,Misschien wel de leukste was een moeder die mailde dat haar zoontje altijd maar de nerd was op school, die niet meekwam. Toen ging hij games maken met GameMaker en werd hij opeens populair.”

De mails zijn een aandenken aan zijn werk, dat hij al jaren geleden overgedragen heeft aan iemand anders. Met pensioen is de voormalig hoogleraar Informatica nog niet, ‘rustig aan’ doet hij het inmiddels wel. Het enige dat hij mist zijn ‘al die jonge mensen die ik vroeger dagelijks tegenwam, met al die drive’.

Overmars is een instituut, die naast GameMaker ook cruciale bijdragen leverde aan de ontwikkeling van de Nederlandse game-industrie. ,,Ik wil vooral verandering teweegbrengen”, zegt Overmars. “Als je kijkt naar GameMaker, dan kan je zeggen: dat was een manier om mensen programmeren te leren. Maar uiteindelijk veranderde het mensen, het beïnvloedde carrières.”

Het verhaal van GameMaker begon met een simpele vraag: hoe interesseer je meer mensen voor de informatica? ,,Ik bouwde eerst Drape. Je kon daarin programma’s opbouwen uit blokjes die je oppakte en neerzette. Zo liet je de computer een tekening maken.” Drape werd een bescheiden succes - in landen als Italië werd er dankbaar gebruik van gemaakt in het onderwijs. Het bleef echter een hobby naast zijn meer theoretische werk aan de Universiteit Utrecht.

,,Ik merkte dat een tekening niet genoeg is voor jongeren”, zegt Overmars. Maar games? Dat vonden ze wel interessant. ,,Games brengen bovendien zoveel informaticatechnieken bij elkaar, zoals kunstmatige intelligentie, algoritmes, graphics, interfaces...” Een gamemaakprogramma leek dus ideaal om jongeren te enthousiasmeren voor informatica. ,,De eerste versie van GameMaker was ronduit primitief. Je kon er geen games mee publiceren, en alles was opgebouwd uit plaatjes van 32 bij 32 pixels.” Hij zette het programma op de website van de universiteit, zonder grote verwachtingen.

Tegelijk merkte hij dat er in Nederland weinig kennis was over games. ,,We moesten ooit met een aantal specialisten een zaal vol politici een ‘crash course’ geven”, zegt Overmars. ,,Achteraf kwam een dame van de ChristenUnie naar me toe: ze begreep nu dat games niet altijd slecht waren.”

Nederland had een eigen onderzoekstraditie nodig, concludeerde Overmars. Hij wist succesvol miljoenen euro’s aan subsidie te krijgen voor zijn vijfjarige game-onderzoeksproject GATE - een unicum in die tijd. Het project leidde tot veel samenwerkingen tussen bedrijven en gamemakers, en tientallen proefschriften. ,,Maar na GATE waren de prioriteiten opeens anders, ze wilden niet meer aan een enkel project een pot geld geven. Eigenlijk had er een vervolg aan moeten komen om het af te maken.”

Het was een drukke tijd: Overmars hielp ook bij het opzetten van de Dutch Game Garden, dat kleine gamebedrijfjes de ruimte gaf om te groeien. Gebruikers wilden bovendien een betaalde versie van GameMaker met meer functies, en alleen al het verwerken van die betalingen kostte veel tijd. 

,,Toen werd ik benaderd door gamelegende Atari, dat GameMaker wilde hebben. Het idee was dat je met het materiaal van Atari games zou kunnen maken. Het getekende contract lag al op mijn bureau toen iemand anders belde: of ze GameMaker mochten hebben voor hun nieuwe bedrijf YoYo Games? Ze hadden een site in gedachten waar makers hun games konden uploaden om gratis gespeeld te worden. De populairste zette YoYo dan commercieel in de markt.”

Dat idee vond Overmars veel spannender. Bovendien zou hij mede-eigenaar worden.

Maar het concept werkte niet. ,,Amateur-gamemakers wilden helemaal geen games voor het grote publiek maken”, zegt Overmars lachend. ,,Ze wilden elkaar imponeren.” Stilletjes veranderde YoYo Games in een GameMaker-verkoper.

Alle drukte had Overmars ondertussen een lichte hartaanval opgeleverd. ,,Het werd duidelijk dat ik te veel ballen in de lucht had”, herinnert hij zich. ,,Ik ging met verlof en besloot zelf games te maken.”

Het bleek een desillusie. ,,Je kan maar op twee manieren geld verdienen met games: of je maakt een grote commerciële game, of je moet mensen telkens overhalen om kleine betalingen te doen in een gratis game”, zegt Overmars. ,,Het was heel bevredigend om de game Super Snake HD te maken, maar daarna moest ik gaan marketen, proberen de pers te bereiken, en kreeg ik te maken met namaakversies van mijn game…”

Na een korte uitstap met zijn eigen bedrijf Tingly Games wist Overmars het: zijn tijd in games was voorbij. Maar het bleef jeuken. ,,Ik maakte GameMaker omdat ik mensen wilde veranderen”, zegt hij. “En dat wil ik nog steeds.”

Inmiddels is hij eigenaar van Quarterfall, dat het veel gemakkelijker moet maken om ICT-onderwijs te geven. ,,De huidige onderwijssoftware is helemaal niet goed voor programmeerles. Wij willen het gemakkelijk maken om digitaal programmeeropgaven te maken, om het analyseren van antwoorden te automatiseren en nuttig feedback te geven”, zegt Overmars. ,,Zonder goede feedback is het lastig programmeren leren.”

Zo keert Overmars uiteindelijk terug bij een passie waar hij ooit GameMaker voor ontwierp: het stimuleren van ICT-onderwijs. Hij laat een gamesector achter die voorgoed veranderd is. ,,Wij hebben als pioniers van toen het grondwerk gelegd, nu is het aan de volgende generatie.”