Hackers uit Belarus van Facebook en Instagram gegooid

Op Facebook, Instagram en Twitter, maar ook op YouTube en chatapplicatie Telegram, hadden ze nepaccounts. Het was slechts een relatief klein netwerk aan accounts, pagina’s en groepen op Facebook en Instagram.

Moederbedrijf Meta heeft het over zo’n 40 accounts, die de afgelopen twee dagen werden ontdekt. 4000 mensen volgden een of meerdere pagina’s van de groep, 500 mensen een of meerdere Instagram-accounts van de hackers. De verschillende accounts deden zich voor als journalisten, gebaseerd in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Het netwerk zat ook achter een aantal websites die zich voordeden als onafhankelijke nieuwssites.

Volgens een woordvoerder van Twitter die sprak met The New York Times waren er ook op dat sociale netwerk accounts actief. Het bedrijf blokkeert nu de mogelijkheid om links van de groep te delen. ,,De accounts en links hadden hun basis in Rusland en ze probeerden de gesprekken over het conflict in Oekraïne te beïnvloeden”, liet de woordvoerder weten.

Ghostwriter probeerde Oekraïense militairen en publieke figuren te hacken. Dat deden ze door e-mailadressen te kraken om zo toegang te krijgen tot socialemedia-accounts om daar desinformatie te posten. Zo was er een poging om op Facebook YouTube-video’s te delen van Oekraïense soldaten die zich zouden overgeven aan Rusland. Meta heeft de domeinen die gebruikt werden voor de phishingpogingen geblokkeerd.

Nieuwswebsite Daily Beast meldt dat Ghostwriter voor het eerst opgemerkt werd in 2020. Eind vorig jaar werd een link gelegd met het Belarussische regime. De hackersgroep zou ook hebben ingebroken op échte nieuwssites om er artikelen te publiceren met samenzweringstheorieën rond de NAVO en het coronavirus.

Al jaren wordt er nepnieuws verspreid rond onder meer politieke conflicten, in een poging de publieke opinie te beïnvloeden. Het betekent dat niet ieder nieuwtje dat je op sociale media spot kloppend en betrouwbaar is, en je zelf moet controleren of het wel klopt.

Dat doe je in eerste instantie door het gelinkte nieuws goed te onderzoeken. Kijk via een zoekmachine als Google of een verhaal is overgenomen door grote media, of dat er een factchecker is die het verhaal geeft geverifieerd. Een tweede, betrouwbare bron kan helpen verifiëren of een verhaal klopt. Sommige artikelen worden ook door sociale media gefactcheckt, waardoor je onder de link kan zien of het nepnieuws betreft.

Nepnieuws verwijst ook vaak naar niet-bestaande bronnen. Lees je over een hoogleraar die waarschuwt voor een groot complot? Zoek op bijvoorbeeld Google Scholar of de website van de hogeschool in kwestie of deze persoon wel echt is. Bij sites zoals Google Scholar kun je controleren of een onderzoek waarnaar wordt verwezen ook echt bestaat. 

En zelfs als al dat klopt: blijf kritisch en voorzichtig. Nepnieuwsschrijvers proberen je op creatieve wijzen om de tuin te leiden, wat het soms lastig maakt nepnieuws helemaal uit te sluiten.