Snel internet via 5G. © Federico Gambarini/dpa

Is 5G schadelijk voor de gezondheid?

Het kabinet legt de rode loper uit voor de aanleg van 5G-zendmasten in Nederland. Gemeenten krijgen zelfs de plicht om mee te werken aan de aanleg van antenne-installaties voor supersnel internet. Omdat de antennes voor het 5G-netwerk over een kortere afstand werken, zijn er meer van nodig. Maar is dat niet schadelijk voor de gezondheid?

Chris Klomp 17-07-19, 16:53 Laatste update: 17-07-19, 21:48

Het lijkt voer voor complotdenkers, de schadelijke werking van 5G. Maar het is een gegeven dat elektromagnetische velden de volksgezondheid kunnen schaden. Om schade te voorkomen moeten alle mobiele telefoons en zendmasten in Nederland voldoen aan vastgestelde limieten en veiligheidseisen. De overheid werkt met zogenaamde blootstellingslimieten voor elektromagnetische velden.

Toch zijn er zorgen. In 2017 stuurden 180 wetenschappers en artsen uit 36 landen een brandbrief aan de Europese Unie. Zij menen dat de uitrol van 5G zal leiden tot een ‘enorme toename’ van onvrijwillige blootstelling aan elektromagnetische straling. Hun boodschap is duidelijk. ‘5G zal de blootstelling aan radiofrequente elektromagnetische velden aanzienlijk verhogen bovenop de reeds bestaande 2G, 3G, 4G en WiFi. Die straling is bewezen schadelijk voor mens en milieu’. De wetenschappers geven aan dat uit sommige onderzoeken blijkt dat er een verband is tussen straling en hersentumoren, Alzheimer en onvruchtbaarheid bij mannen.

Kankerverwekkend

We kunnen gewoon niet zeggen dat het onschadelijk is
Monique Beerlage, kennisplatform Elektro Magnetische Velden

En ze staan niet alleen. Een groep Australische stralingswetenschappers legde een databank aan met studies over straling. In de 2266 onderzochte publicaties bleek in 68 procent van de gevallen ‘significante biologische of gezondheidseffecten’. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO heeft de elektromagnetische straling van mobiele telefoons in 2011 geclassificeerd als ‘mogelijk kankerverwekkend’.

In Nederland houdt het Kennisplatform Elektro Magnetische Velden zich in samenwerking met de overheid bezig met straling. Monique Beerlage: ,,De huidige stand van zaken is dat al het onderzoek dat is gedaan aanwijzingen geeft dat langdurig gebruik van de mobiele telefoon iets te maken kan hebben met hersentumoren. En dat is iets wat wetenschappers strak in de gaten houden. We kunnen gewoon niet zeggen dat het onschadelijk is. Met de komst van 5G verandert dat niet, omdat het systeem dezelfde drie frequenties gebruikt als 4G. Er komt wel een hogere frequentie vrij, maar die komt niet verder dan de huid.’’

Beerlage erkent dat de uitrol van 5G voor meer antennes zal zorgen. ,,Dat is inderdaad specifiek voor 5G, maar het gaat om een hogere frequentie met een korter bereik. Hierdoor krijg je in de praktijk maar van één of hooguit twee zendmasten de frequentie mee, dat betekent dus niet dat de straling gigantisch toeneemt. Maar er is nog niet heel veel 5G en je kunt pas echt onderzoeken als het er is. Dan kun je mensen volgen over een langere tijd.’’

Opwarming

Beerlage ziet in de wetenschap vooral een verschil van interpretatie, ook als het om de nu geldende blootstellingslimieten gaat. ,,Volgens wetenschappers dekt de blootstellingslimiet voldoende af. Maar er zijn ook wetenschappers die zeggen dat de limiet niet ver genoeg gaat. Zij zien ook biologische effecten, zoals opwarming van het lichaam, bij blootstelling onder de limiet. Maar een biologisch effect is nog geen gezondheidsrisico. Een mens kan bijvoorbeeld door zweten ook opwarming compenseren.’’

Het kennisplatform erkent de rol van mensen die claimen elektrogevoelig te zijn. ,,Voor een aantal mensen is er reden tot zorg, mensen die nu al aangeven dat ze ziek van worden van de elektromagnetische velden. Deze mensen hebben problemen met de concentratie, hoofdpijn en slapeloosheid. Zij maken zich enorm zorgen over 5G en denken dat ze straks bijna nergens meer kunnen verblijven. Dit hangt ook samen met de maatschappelijke trend om steeds meer draadloze communicatie te hebben. Maar dat geldt ook voor 4G. Er is nooit bewijs geleverd voor gezondheidsklachten bij blootstelling binnen de huidige limieten, maar je kunt het ook niet uitsluiten. Ik kan mij goed voorstellen dat zij zich zorgen maken.’’

Blootstelling

In april 2019 informeerde het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat het kabinet over mogelijke schadelijke gevolgen voor de volksgezondheid. In de brief stelt het ministerie dat ‘uit alle inmiddels afgeronde onderzoeken’ blijkt dat er geen aanwijzingen zijn voor schade, ‘zolang de blootstelling beneden de blootstellingslimieten blijft’.

Agentschap Telecom meet de sterkte van elektromagnetische velden bij antennes in Nederland. Uit de metingen blijkt tot nu toe dat alle veldsterkten onder de limieten voor blootstelling blijven. Op straatniveau wordt in de meeste gevallen 0,5 tot 3 V/m gemeten. In een woning is dit 1 V/m. Dit is volgens het agentschap ver onder de strengste blootstellingslimiet van 28 V/m.

Tips

Het Kennisplatform Elektro Magnetische Velden heeft een aantal tips om de straling zelf te verminderen:

- Zet de speakerfunctie aan, zodat je de telefoon niet meer tegen je hoofd hoeft te houden.

- Gebruik een kabeltje met oordopjes en microfoontje, zodat je de telefoon niet meer tegen je hoofd hoeft te houden.

- Gebruik een Bluetooth-headset of carkit. Bluetooth zelf werkt ook met elektromagnetische velden, maar die zijn veel zwakker dan het zendsignaal van je mobiele telefoon.

- Bel op plaatsen waar het bereik optimaal is. Je telefoon heeft dan een minder sterk zendsignaal nodig voor de verbinding tussen telefoon en zendmast. Op afgeschermde plekken zoals in auto’s, treinen, kelders, (ondergrondse) parkeergarages, liften en gebouwen met zonwerend glas heeft je mobiele telefoon veel zendvermogen nodig voor de verbinding.