Russische trollen zaaiden onrust op sociale media over vaccinaties

De Twitteraccounts waren actief tijdens de campagne voor de presidentsverkiezingen in 2016 en tweetten veel vaker dan gewone gebruikers over vaccinaties. Opvallend: er werden niet enkel standpunten tegen vaccinaties ingenomen, maar ook tweets vóór inentingen kwamen aan bod. Alle tweets hadden wel de duidelijke bedoeling het debat aan te zwengelen en politiek te polariseren, vaak met valse informatie.

De tweets kwamen aan het licht toen onderzoekers van de George Washington University in Washington DC onderzoek deden naar het gebruik van sociale media voor medisch personeel. ,,De trolls lijken vaccinaties te gebruiken als thema om onenigheid te zaaien in de samenleving", aldus Mark Dredze, computerwetenschapper aan de John Hopkins University, die het fenomeen na de ontdekking onder de loep nam. De studie verschijnt deze week in het American Journal of Public Health.

De Wereldgezondheidsorganisatie sloeg eerder deze week alarm na opvallende statistieken over mazelen in Europa. In het eerste half jaar van 2018 zijn er met 41.000 besmettingen al meer gevallen geconstateerd dan in de afgelopen tien jaar op jaarbasis. In heel 2017, al een recordjaar, waren er 'maar' 24.000 besmettingen. Experts zien een duidelijke link met het verhoogde debat van de laatste jaren over het thema op sociale media.

,,Door in te spelen op beide kanten deden de bots alsof er een debat gaande is en tastten ze het vertrouwen van het publiek in vaccinaties aan", zegt Dredze. Collega-onderzoeker David Broniatowski van de George Washington’s School of Engineering and Applied Science wijst erop dat 'de overgrote meerderheid van de Amerikanen gelooft dat vaccinaties veilig en effectief zijn'. ,,Maar kijk naar Twitter en je krijgt de indruk dat er veel debat is."

De onderzoekers bestudeerden 1,7 miljoen tweets, verstuurd tussen juli 2014 en september 2017. Veel berichten waren geplaatst door accounts die in verband zijn gebracht met het Internet Research Agency, een 'trollenfabriek' in Sint-Petersburg. Sommige tweets zeiden dat vaccins autisme kunnen veroorzaken, gevaarlijke hoeveelheden kwik bevatten of dat ze deel uitmaken van een geheim plan om de mensheid te onderdrukken. Andere tweets vielen medicijnfabrikanten aan.

In weer andere berichten, soms geplaatst door dezelfde accounts, stond bijvoorbeeld dat vaccinaties verplicht moeten worden. ,,Je kunt niets doen aan domheid. Laat ze maar sterven aan de mazelen'', stond in een tweet. Bekende Russische trollaccounts, die in januari van dit jaar werden blootgelegd, bleken veel vaker over vaccinaties te tweeten dan gewone sociale media-gebruikers: één keer per 550 tweets in plaats van één keer per 12.000 tweets.

Een aantal accounts is ondertussen door Twitter afgesloten, als onderdeel van de grote schoonmaakoperatie van de laatste maanden in de nasleep van de verkiezingscampagne van 2016. Liefst 3.800 accounts gelinkt aan het Russische Internet Research Agency werden in februari verwijderd.